การบันทึกถ่ายภาพจิตรกรรมฝาผนังในล้านนาเพื่อการอนุรักษ์

Main Article Content

กันต์ พูนพิพัฒน์

บทคัดย่อ

       ในดินแดนตอนเหนือของประเทศไทยที่เรียกกันว่าล้านนานั้น ถือเป็นดินแดนที่มีอายุมาอย่างยืนยาวมีความสวยงามของธรรมชาติและสภาพแวดล้อมส่งผลถึงผู้คนที่อาศัยอยู่ในดินแดนนี้ได้เป็นอย่างดี อีกทั้ง ยังเป็นดินแดนที่มีความเจริญรุ่งเรืองทุกๆ ด้าน โดยเฉพาะพุทธศาสนา ซึ่งถือว่าเป็นดินแดนหนึ่งที่พุทธศาสนามีความเจริญอย่างมาก สามารถก่อให้เกิดผลงานหลากหลายด้าน โดยเกิดจากแรงศรัทธาที่มีต่อพุทธศาสนาที่สามารถเป็นที่ประจักษ์จวบจนปัจจุบันนี้ โดยที่ปรากฏทั้งเป็นรูปธรรมและนามธรรม มีวัดเป็นศูนย์กลางของความศรัทธาที่ผู้คนในดินแดนล้านนาได้ให้ความสำคัญและทำนุบำรุง และได้สร้างสรรค์สิ่งที่สวยงามต่างๆ อย่างมากมายหลายหลากด้าน ที่ถือว่าเป็นการบูชาในความศรัทธาความเชื่อที่มีต่อพุทธศาสนาอย่างเหนียวแน่นมาแต่ช้านาน โดยเฉพาะวัดและสิ่งของที่อยู่ภายในนั้นเป็นถาวรวัตถุที่หลงเหลือมาจนปัจจุบันนี้ เป็นหลักฐานที่สามารถเห็นถึงความงดงามในสิ่งของต่างๆ ที่บรรจงสร้างสรรค์ขึ้นตามแรงศรัทธาเหล่านั้นได้เป็นอย่างดี และมีอีกสิ่งหนึ่งที่สามารถพบได้ภายในวัดที่มีความสวยงามและคงอยู่จนปัจจุบันเป็นที่ตื่นตาตื่นใจทุกครั้งแก่ผู้พบเห็น คือจิตรกรรมฝาผนังที่วาดประดับอยู่ผนังภายในวิหาร ที่อุดมไปด้วยเรื่องราวเกี่ยวข้องกับพุทธศาสนาที่เป็นการสั่งสอนให้เป็นคนดีและมีจิตใจที่สูงขึ้น ซึ่งนอกจากนี้ ในจิตรกรรมฝาผนังยังมีการวาดภาพที่สอดแทรกเรื่องราวและสภาพแวดล้อมของท้องถิ่นนั้นลงไป ทำให้กลายเป็นหลักฐานทางประวัติศาสตร์ได้เป็นอย่างดี ที่ทำให้สามารถศึกษาและเรียนรู้เรื่องราวต่างๆ ได้อย่างมากมาย จึงก่อให้เกิดแรงบันดาลใจแก่ข้าพเจ้าที่มีความเชี่ยวชาญในด้านการถ่ายภาพ ในการใช้ภาพถ่ายให้เกิดประโยชน์อีกทางหนึ่ง คือนำไปใช้ในการบันทึกภาพถ่ายจิตรกรรมฝาผนังเหล่านี้ โดยขอเป็นอีกทางที่จะช่วยอนุรักษ์ให้คงอยู่สืบไป อีกทั้ง ยังต้องการให้เป็นแหล่งเรียนรู้แก่นักศึกษา เยาวชนรุ่นใหม่และประชาชนทั่วไป ที่จะได้เห็นถึงศิลปวัฒนธรรมอันดีงามสวยงามของล้านนา อันจะเป็นต้นทุนที่สามารถนำไปต่อยอดในการสร้างสรรค์ผลงานอย่างหลากหลายโดยมีเอกลักษณ์ของตนเอง

Article Details

ประเภทบทความ
บทความวิชาการ

เอกสารอ้างอิง

1. “จิตรกรรมฝาผนัง: คัทธณะกุมาร วัดภูมินทร์ จ.น่าน”, 2555. สำนักพิมพ์
มิวเซียมเพรส. สืบค้นเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2559. https://www.museum-press.com/content--4-5600-108655-1.html.

2. “จิตรกรรมเรื่องทศชาติชาดกและพุทธประวัติ”, 2547. สถาบันวิจัยสังคม
มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. สืบค้นเมื่อวันที่ 3 ธันวาคม 2559. https://
www.sri.cmu.ac.th/~maeyinglanna/main4/main1.php.

3. จิรศักดิ์ เดชวงค์ญา. “จิตรกรรมฝาผนังวัคภูมินทร์ จังหวัดน่าน.” วารสารเมือง
โบราณ 29, 4 (ตุลาคม – ธันวาคม 2546): 21.

4. ฉัตรสุรางค์ แก้วเป็นทอง. “การวิเคราะห์เชิงเปรียบเทียบจิตรกรรมฝาผนังวัด
ภูมินทร์กับจิตรกรรมฝาผนังวัดหนองบัวจังหวัดน่าน.” วิทยานิพนธ์,
ศิลปมหาบัณฑิต มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2556.

5. “ตั้งธรรมหลวง”, 2559. ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร. สืบค้นเมื่อวันที่ 18
มกราคม 2560. https://www.sac.or.th/databases/rituals/
detail.php?id=76.

6. “8 ปีกับงานบริการวิชาการสู่ชุมชน ว่าด้วยการสำารวจและอนุรักษ์ซ่อมแซม
ภาพตุงค่าวธรรมแห่งนครลำปาง”, 2550. วิทยาลัยอินเตอร์เทคลำปาง.
สืบค้นเมื่อวันที่ 4 ธันวาคม 2559. https://www.mua.go.th/users/
he-commission/t-visit%20project/t-visit%20book%204/14intertechlumpang.pdf.

7. “ผ้าพระบฏ”, 2560. ศูนย์ส่งเสริมศิลปาชีพระหว่างประเทศ. สืบค้นเมื่อวันที่
20 มกราคม 2560. https://www.sacict.com/ckfnder/userfles/
fles/v10.pdf.

8. ภาณุพงษ์ เลาหสม. จิตรกรรมฝาผนังล้านนา. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ, 2541.

9. มลฤดี สายสิงห์. “จิตรกรรมฝาผนังล้านนาพุทธศตวรรษที่25: ศิลปะสะท้อน
สังคมและการเมือง”. รายงานวิจัย, มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2555.

10. มานพ ปาละพันธ์. “ประเพณีบุญผะเหวดประเพณีไทยภาคอีสาน.”, 2556.
สืบค้นเมื่อวันที่ 20 มกราคม 2560. https://mahachat.com/index.
php/doc/206-2013-09-10-11-58-48.

11. มาลินี คัมภีรญาณนนท์. ตามรอยมรดกวัฒนธรรมจีนในสมัยรัตนโกสินทร์ตอน
ต้น: มุมมองจากจิตรกรรมฝาผนัง. มหาวิทยาลัยศิลปากร, 2532.

12. วิถี พานิชย์พันธ์. จิตรกรรมเวียงต้า: Wiang Ta murals. กรุงเทพฯ: อมรินทร์
พริ้นติ้ง, 2532.

13. วุฒิชัย ไชยราช. “เปรียบเทียบจิตรกรรมฝาผนังวัดพระสิงห์ กับวัดบวกครก
หลวง.” วิทยานิพนธ์, มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่, 2534.

14. “ศิลปกรรม จิตรกรรม”, 2013. ศูนย์สถาปัตยกรรมล้านนา. สืบค้นเมื่อวันที่
3 ธันวาคม 2559. https://www.lanna-arch.net/art/painting.

15. สน สีมาตรัง. โครงสร้างจิตรกรรมฝาผนังล้านนา. กรุงเทพฯ: ม.ป.ท., 2526.

16. _____. “ข้อคิดเห็นการศึกษาประวัติศาสตร์สังคมล้านนาจากจิตรกรรมฝาผนัง
ล้านนา” วารสารเมืองโบราณ 11, 3 (กรกฎาคม-กันยายน 2528):
52-53

17. _____. โครงสร้างจิตรกรรมฝาผนังล้านนา. กรุงเทพฯ: ม.ป.ท., 2528.
สันติ เล็กสุขุม. ศิลปะภาคเหนือ: หริภุญชัย-ล้านนา. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ,
2538.

18. สุรสวัสดิ์ ศุขสวัสดิ์, ม.ล. โบราณคดีประชาชน บทบาทการวิจัยต่อท้องถิ่นภาค
เหนือ. กรุงเทพฯ: เมืองโบราณ, 2548.

อ้างอิงรูปภาพ
19. “ใครคือศิลปินผู้เขียนภาพจิตรกรรมฝาผนัง วัดหนองบัว และวัดภูมินทร์.”
สืบค้นเมื่อวันที่ 20 มกราคม 2560. https://www.thai-tour.com/
wb/view_topic. php?id_topic=347.

20. หอภาพถ่ายล้านนา. สืบค้นเมื่อวันที่ 20 มกราคม 2560. www.cmhop.
fnearts.cmu.ac.th.

21. Jitdrathanee. “วาดเล่น ๆ กับ จิด-ตระ-ธานี.” 2014. สืบค้นเมื่อวันที่ 20
มกราคม 2560. https://www.jitdrathanee.com/Learning/
learner/10wishes_022. htm#.WI6-HNJ94dV.