ลิเกในยุคดิจิทัล

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษารูปแบบการแสดงลิเกในยุคดิจิทัล และเพื่อวิเคราะห์ปัจจัยที่ทำให้เกิดลิเกในยุคดิจิทัล โดยศึกษาจากเอกสารตำรางานวิจัย การเก็บรวบรวมข้อมูลภาคสนามจากการสัมภาษณ์นักวิชาการด้านการแสดงลิเก และศิลปินลิเกมืออาชีพพร้อมทั้งศิลปินลิเกร่วมสมัย การสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วม โดยผู้วิจัยได้มีโอกาสเข้าไปร่วมแสดงลิเกกับคณะที่จัดการแสดงในรูปแบบออนไลน์ และการสังเกตการณ์แบบไม่มีส่วนร่วม โดยการรับชมการแสดงลิเกออนไลน์ผ่านสื่อสังคมออนไลน์ที่เผยแพร่ผลงานการแสดงลิเก
ผลการศึกษาพบว่ายุคดิจิทัลเป็นยุคที่ผู้คนให้ความสนใจและพึ่งพาเทคโนโลยี เพื่อช่วยอำนวยความสะดวกในการดำเนินชีวิตประจำวันทางด้านการปฏิบัติงาน..แม้กระทั่งการรับความบันเทิงจากสื่อสังคมออนไลน์ จึงทำให้เราสามารถพบเห็นศิลปะการแสดงปรากฏอย่างแพร่หลายในยุคปัจจุบัน หนึ่งในนั้นคือการแสดงลิเก ลิเกในยุคดิจิทัลจึงได้รับความนิยมทั้งศิลปินและผู้ชมปรากฏอย่างแพร่หลายได้ในช่วง ปี พ.ศ. 2560 – 2564 ลิเกในยุคดิจิทัลแบ่งออกเป็น 3 ประเภท คือ 1) ลิเกงานปิดวิก 2) ลิเกงานปลีก 3) ลิเกงานร่วมสมัย โดยรูปแบบการแสดงลิเกในยุคดิจิทัลประกอบด้วย 2 รูปแบบ ได้แก่ แบบมีผู้ชมในสถานที่จัดการแสดง และแบบไม่มีผู้ชมในสถานที่จัดการแสดงแต่เผยแพร่ผ่านแอปพลิเคชันบนสื่อสังคมออนไลน์ ซึ่งปัจจัยที่ทำให้เกิดลิเกในยุคดิจิทัลสามารถแบ่งได้เป็น 3 ปัจจัย ดังนี้ 1) กระแสสังคมที่ผู้คนให้ความสนใจสื่อสังคมออนไลน์มากยิ่งขึ้น 2) สถานการณ์บ้านเมืองที่ประเทศไทยกำลังประสบปัญหากับสถานการณ์ของเชื้อไวรัสโควิด-19 3) ค่านิยมของคนดูลิเกในปัจจุบัน ปัจจัยดังกล่าวมาข้างต้นเป็นเหตุ ทำให้ศิลปินลิเกต้องปรับตัวเพื่อให้สามารถทำการแสดงสร้างรายได้ให้กับตนเองพร้อมทั้งครอบครัวให้อยู่รอดในยุคดิจิทัลต่อไป การศึกษาวิจัยครั้งนี้สะท้อนให้เห็นประเด็นศิลปะการแสดงและการพัฒนาที่ไม่หยุดยั้งบนโลกแห่งการเปลี่ยนแปลง ซึ่งเป็นรากฐานความมั่นคงทางด้านศิลปะที่งอกงามเติบโตควบคู่ไปกับโลกในทุกยุคทุกสมัยอันจะนำพาให้เกิดความงอกงามทางสุนทรียะอย่างยั่งยืนสืบไป