การออกแบบหนังสือภาพศิลปกรรมไทยสำหรับเยาวชน

บทคัดย่อ

หนังสือภาพศิลปกรรมไทยสำหรับเยาวชนจัดทำขึ้นโดยมีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการออกแบบหนังสือภาพประกอบประเภทสารคดี และพัฒนาหนังสือต้นแบบซึ่งเสริมการเรียนรู้ด้านประวัติศาสตร์และภูมิปัญญาไทย จากกระบวนการสร้างงานศิลปกรรมและสถาปัตยกรรมโบราณ โดยผสานการออกแบบสร้างสรรค์ที่เชื่อมโยงเนื้อหาและประสบการณ์การเรียนรู้ โดยวิธีการดำเนินงานวิจัยแบ่งออกเป็น 1) การทบทวนวรรณกรรม ได้แก่ หนังสือเรียนพื้นฐานรายวิชาประวัติศาสตร์ระดับประถมและมัธยมศึกษา สารานุกรมไทยสำหรับเยาวชนฯ หนังสือสารคดีสำหรับเยาวชนภาษาไทยและภาษาอังกฤษ และข้อมูลด้านการออกแบบหนังสือเด็ก 2) การเก็บข้อมูลภาคสนาม สำรวจงานศิลปกรรมที่จัดแสดงในพิพิธภัณฑ์ แหล่งการเรียนรู้ และโบราณสถานสำคัญ 3) การวิเคราะห์คัดเลือกข้อมูลเพื่อเรียบเรียงเนื้อหา..และกำหนดกลุ่มผู้อ่านช่วงวัยเรียนระดับประถมศึกษาตอนปลายถึงมัธยมศึกษาตอนต้น ช่วงอายุระหว่าง 6 - 12 ปี และ 12 - 14 ปี โดยเสริมเนื้อหาที่เกี่ยวข้องกับวิธีการสืบค้นทางประวัติศาสตร์ ประวัติศาสตร์ชาติไทย และภูมิปัญญาท้องถิ่น 4) การออกแบบสร้างสรรค์
ผลการศึกษาสามารถสรุปการออกแบบหนังสือต้นแบบจำนวน 4 เล่ม ได้แก่ 1) ปราสาทหินในดินแดนไทย 2) สังคโลกสุโขทัย 3) พระพิมพ์ศรีวิชัย และ 4) เครื่องประดับแบบไทย โดยมีแนวทางการออกแบบจากการวิเคราะห์อัตลักษณ์และทัศนธาตุของงานศิลปกรรมเพื่อสื่อสารเรื่องรูปร่างรูปทรง สร้างให้เกิดการจดจำจินตภาพจากการเรียนรู้เรื่องการสร้างสรรค์งานศิลปกรรมโบราณ ถ่ายทอดสาระสำคัญด้วยรูปทรงและงานประดับ และออกแบบโทนสีเพื่อสะท้อนธรรมชาติของวัสดุ อันเป็นวิธีการถ่ายทอดความรู้ที่สอดคล้องกับข้อมูลด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ นอกจากนี้การออกแบบกิจกรรมเสริมการเรียนรู้ภายในเล่มยังเป็นการตั้งคำถามและทดลองหาคำตอบได้ด้วยตนเอง ได้แก่ สำรวจวิธีการสร้างปราสาทหินในสมัยโบราณ ทดลองสวมใส่เครื่องประดับที่สัมพันธ์กับร่างกายเพื่อความเข้าใจเรื่องขนาดและสัดส่วน..เข้าใจกระบวนการผลิตสังคโลกและเตาสังคโลกที่เป็นเอกลักษณ์ของชาวสุโขทัย และเรียนรู้การสร้างพระพิมพ์จากคติความเชื่อทางศาสนา ต้นแบบหนังสือสารคดีสำหรับเยาวชนนี้ยังสามารถนำไปพัฒนาและออกแบบสื่อการเรียนรู้ที่เหมาะสมกับผู้เรียนในหัวข้อต่างๆเพิ่มเติม และอาจขยายผลไปสู่กลุ่มผู้อ่านเพื่อสอบถามด้านความเข้าใจและความสนใจ ซึ่งจะสามารถนำมาปรับสู่เนื้อหาและการออกแบบเพิ่มเติมได้ในอนาคต