"รำมอญ" และอัตลักษณ์ศิลปะสร้างสรรค์ท่ารำทางวัฒนธรรมชุมชนไทยมอญบ้านพระเพลิง จังหวัดนครราชสีมา
คำสำคัญ:
รำมอญ, อัตลักษณ์ศิลปะการสร้างสรรค์ท่ารำทางวัฒนธรรมมอญ, ชุมชนไทยมอญบ้านพระเพลิงบทคัดย่อ
การสร้างอัตลักษณ์ทางศิลปะการเต้นรำโดยการสร้างสรรค์ท่ารำ ที่เชื่อมโยงกับเรื่องราวทางวัฒนธรรมท้องถิ่นในการศึกษานี้ มีวัตถุประสงค์การวิจัยเพื่อศึกษาท่ารำมอญประจำถิ่นมอญบ้านพระเพลิง จังหวัด นครราชสีมา และนำไปสู่การสร้างสรรค์ท่ารำใหม่ ดำเนินการวิจัยตามระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ กำหนดกลุ่มผู้ให้ข้อมูลแบบเฉพาะเจาะจง จำนวน 9 คน โดยใช้แบบสัมภาษณ์แบบมีโครงสร้าง เก็บรวบรวมข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์เชิงลึกเป็นรายบุคคล ร่วมกับการสังเกตการณ์แบบมีส่วนร่วมและแบบไม่มีส่วนร่วม และนำข้อมูลที่ได้มาวิเคราะห์แบบอุปมัยโดยเน้นการตีความสร้างข้อสรุป
ผลการวิจัยพบว่า 1) การรำมอญในการละเล่นพื้นบ้านตามประเพณีวันสงกรานต์ พิธีกรรมการทำบุญปีใหม่ประจำปี และรำถวายพระครูทักษิณรามัญ (หลวงปู่ฉิม) ไม่มีการใช้อุปกรณ์ประกอบการรำ และไม่มีคำศัพท์เฉพาะในการแสดงรำ 2) กระบวนท่ารำที่ใช้ในการรำมอญ มีลักษณะการใช้มือ แขน ศีรษะ ลำตัว และเท้า เป็นไปตามทิศทางการเคลื่อนไหวร่างกายขณะแสดง โดยใช้โทนกำหนดจังหวะการรำ และ 3) อัตลักษณ์ท่ารำมอญและสถาปัตยกรรมทางศิลปวัฒนธรรมและพืชสมุนไพรท้องถิ่นที่สามารถนำมาใช้เป็นศิลปะสร้างสรรค์ท่ารำทางวัฒนธรรม ตามลักษณะท่ารำโดยเทียบเคียงจากรากท่า คือ ทิศ เท้า และมือ ได้จำนวน 12 ท่ารำ ประกอบด้วย ท่ารำถวายพระครูทักษิณรามัญ 4 ท่ารำ ท่ารำมอญบวงสรวง 4 ท่ารำ ท่ารำหงส์ ท่ารำศาลปู่ฉิม ท่ารำเสมา และท่ารำเถาวัลย์เปรียง ซึ่งเป็นจุดเด่นที่เกิดจากความเรียบง่ายผสมผสานกับความมีวัฒนธรรมเฉพาะกลุ่มของชาวมอญมาตั้งแต่อดีตกาล
เอกสารอ้างอิง
เขมวันต์ นาฏการจนดิษฐ์. (2565). คุณค่า และแนวคิดในการสร้างสรรค์รำฉุยฉายของอดูล ของสุมิตร เทพวงษ์. วิพิธพัฒนศิลป์ บัณฑิตศึกษา. 2(1) น. 30-51.
จิราพรรณ ปิ่นแก้ว. (2559). พื้นฐานนาฏศิลป์ไทย 2. คณะครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี.
ฉิน หวง. (2561). การจัดการองค์ความรู้นาฏศิลป์พื้นบ้านในเทศกาลฮาเจ๋ของชาวจิงจู๋ในพื้นที่จิงจู๋ซานต่าว. [ปริญญาปรัชญาดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยบูรพา].
ชลธิชา มาลาหอม. (2555). อัตลักษณ์ชุมชนรากฐานสู่การศึกษา. วารสารครุศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏมหาสารคาม. ปีที่ 9, ฉบับที่ 1 (16) (มกราคม-มิถุนายน): 41-43.
นฤมล ปิยวิทย์. (2550). ไทโคราช. มิตรภาพการพิมพ์.
บุญศิริ นิยมทัศน์. (2543) รำมอญเกาะเกร็ด จังหวัดนนทบุรี. [ปริญญาศิลปกรรมศาสตรมหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย].
ประนอม เคียนทอง. (2536). ประเพณีและพิธีกรรมของชาวมอญบ้านพระเพลิง ตำบลนกออก อำเภอปักธงชัย จังหวัดนครราชสีมา. [ปริญญาศิลปศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ มหาสารคาม].
พนิดา บุญทองขาว, วีรกร ศุขศาสตร์, ธนพล แก้วกว้าง, พิมสิริ วงศ์ชูชัยสถิต และเทียรงาม เข่งพิมล. (2565, 5 มิถุนายน). กีฏฤทธิ์. ใน มหกรรมศิลปวัฒนธรรมไทย ประจำปี 2565 “รวมใจบัณฑิตพัฒนศิลป์ ณ ถิ่นอ่างทอง” 2565, สถาบันบัณฑิตพัฒนศิลป์ กระทรวงวัฒนธรรม.
ส. พลายน้อย. (2544). พญานาค. (พิมพ์ครั้งที่ 3). น้ำฝน.
สุมิตร เทพวงษ์. (2544). นาฏยศิลป์สร้างสรรค์เพื่อความสมานฉันท์ในสังคมไทย. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สุมิตร เทพวงษ์. (2548). นาฏศิลป์ไทย. โอเดียนสโตร์.
อมรา กล่ำเจริญ. (2526). สุนทรียนาฏศิลป์ไทย. โอเดียนสโตร์.
อิสริยาภรณ์ แสงปัญญา. (2561). วิถีชีวิตชนชาวมอญ: กรณีศึกษาบ้านต้นตัน ตำบลแม่ก๊า อำเภอสันป่าตอง จังหวัดเชียงใหม่. ใน ศาสตร์พระราชาเพื่อการพัฒนาอย่างยั่งยืน : รวมบทความวิจัย บทความวิชาการ พ.ศ.2561 มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่. http://www.cmruir.cmru.ac.th/handle/ 123456789/2142.
Longjie, L., et al. (2022). DNA origamibased nanohunter enriches lowabundance point mutations by targeting wild-type gene segments. Chinese Chemical Letters. 33(4). p. 2052-2056.
Liu Xin and Young Chun Ko. (2022). Analysis of the Influence of Geographical Environment on Chinese Ethnic Folk Dance, Taking the Development of Dance Curriculum in Huaihua No. 1 Middle School as an Example. Journal of Environmental and Public Health. 2022.
Polyakov E. O’ D. (2020). Liturgy, Performance Theory, and Aesthetic Experience, Journal of Ritual Studies. 32(2) p. 34-40.
Primadiana, F. and Kun Setyaning, A. (2023). Creative Process of Creating Muli Butapis Dance by Maria Reni Wulandari at the Children’s Choreography Test II in 2022 at Yogyakarta State Unversity. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding. 10(5) p. 332-339.
Xianfeng, Q., , Jirajarupat, P., and Jin, Q., (2022) The Identity of Yugur Dance from the Perspective of Corridor Science. Specialusis Ugdymas 1(43) p. 8000-8011.
Soedarsono. (1972) Tari-Tari Tradisional. Gadjah Mada University Press.
Susanti, S. and Elkarimah, K. (2021) PRESERVATION OF SUNDANESE TRADITIONAL DANCE IN MODERN DAY. e-Prosiding Pascasarjana ISBI Bandung. 1(1).
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
ลิขสิทธิ์ (c) 2025 ภัทรฤทัย กันตะกนิษฐ์
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ลิขสิทธิ์ของบทความเป็นของเจ้าของบทความ บทความที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นทัศนะของผู้เขียน
กองบรรณาธิการไม่จำเป็นต้องเห็นด้วยและไม่รับผิดชอบต่อบทความนั้น
