งานเรขศิลป์แบบพลเมืองโลกเพื่อแปลงสภาพสถานที่ไม่มีตัวตน

บทคัดย่อ

บทความนี้เป็นบทความวิจัยด้านการออกแบบเรขศิลป์ที่ใช้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อหาศึกษาแนวทางการออกแบบเรขศิลป์เพื่อแก้ไขปัญหาที่ทางมานุษยวิทยาเรียกว่า สถานที่ไม่มีตัวตน หรือ Non-place โดยมีแนวคิดหลักในการแก้ปัญหาคือความเป็นพลเมืองโลกซึ่งได้รับการยอมรับจากนักวิจัยหลายท่านว่าเป็นทุนทางวัฒนธรรมชนิดใหม่ในศตวรรษที่ 21 แม้ว่าจะมีนักวิจัยและนักออกแบบมืออาชีพหลายท่านที่ศึกษาเรื่องการใช้เรขศิลป์เพื่อสร้างความเป็นสถานที่ (Placemaking) หรือศึกษาเรื่องการทำงานสร้างสรรค์ผ่านแนวคิดพลเมืองโลก แต่การวิจัยเรื่องเรขศิลป์แบบพลเมืองโลกเพื่อแก้ปัญหาสถานที่ไม่มีตัวตนยังถือเป็นเรื่องใหม่ วิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อหาแนวทางแก้ปัญหาสถานที่ไม่มีตัวตน หรือ Non-place โดยการสร้างความเป็นสถานที่ (Placemaking) ผ่านการออกแบบเรขศิลป์ที่ใช้แนวคิดทุนทางวัฒนธรรมแบบพลเมืองโลก ผู้วิจัยได้เก็บตัวอย่างผลงานออกแบบเรขศิลป์ที่ช่วยสร้างความเป็นสถานที่จำนวน 127 ผลงานจากเว็บไซต์ของ Society of Experiential Graphic Design (SEGD) งานทั้งหมดถูกคัดกรองผ่านกรอบความคิดพลเมืองโลกแบบเครือข่าย-ผู้กระทำ (Actor-Network Theory: ANT) จนเหลือ 38 ผลงาน เพื่อนำไปวิเคราะห์เนื้อหาภาพ (Visual Content Analysis) ทั้งในเชิงปริมาณและเชิงคุณภาพ ผลลัพธ์คือข้อควรพิจารณา 8 ประการสำหรับการทำงานเรขศิลป์ที่ใช้แนวคิดพลเมืองโลกเข้าไปแก้ปัญหาสถานที่ไม่มีตัวตน ได้แก่ 1) ชนิดของปัญหาของสถานที่ไม่มีตัวตน 2) ภูมิลำเนาของผู้สร้างสรรค์ผลงาน 3) ความหลากหลายทางเชื้อชาติของคนในพื้นที่ 4) เป้าหมายของโครงการ 5) การแข่งขันในธุรกิจบริการ 6) สภาพแวดล้อม 7) แผนการตลาดระยะยาว และ 8) เงินลงทุน