คณะซอ “ดาวรุ่งเชียงใหม่” : ประวัติและพัฒนาการการแสดงซอ

ผู้แต่ง

  • คณิเทพ ปิตุภูมินาค คณะวิจิตรศิลป์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่

คำสำคัญ:

การแสดงซอ, พัฒนาการการซอ, ดนตรีพื้นเมืองเหนือ, คณะซอดาวรุ่งเชียงใหม่

บทคัดย่อ

         บทความวิจัยนี้มุ่งศึกษาประวัติคณะซอดาวรุ่งเชียงใหม่และพัฒนาการของการซอโดยใช้คณะซอดาวรุ่งเชียงใหม่เป็นกรณีศึกษา ผู้วิจัยใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพตามแนวทางปรากฏการณ์วิทยาเก็บข้อมูลด้วยการสัมภาษณ์จากผู้ให้ข้อมูลที่เกี่ยวข้องกับคณะซอดาวรุ่งเชียงใหม่จำนวน 5 คน ร่วมกับการสังเกตและข้อมูลจากเอกสาร ผลการวิจัยนำเสนอประเด็นต่าง ๆ ได้แก่ 1) ประวัติการก่อตั้งคณะซอดาวรุ่งเชียงใหม่ 2) พัฒนาการด้านการซอด้าน ได้แก่ ซอเข้าปี่ ซอเข้าปี่จุมและซึง ซอสตริง คาราโอเกะ ด้านการนำเสนอ ได้แก่ นำเสนอแบบดั้งเดิม ละครซอ ซอรุ่นเล็ก และด้านพื้นที่การนำเสนอ ได้แก่ ซอบนผาม  ซอผ่านการบันทึกเสียง ซอออกวิค ซอผ่านรายการวิทยุ และซอผ่านระบบออนไลน์ ทั้งนี้ แม้การเปลี่ยนแปลงจะเกิดขึ้นในหลายมิติแต่การแสดงของคณะซอยังคงรักษาวิธีการซอแบบดั้งเดิมควบคู่ไปกับการซอแบบใหม่ อีกทั้งยังสามารถดำรงอยู่ได้อย่างลงตัวในสังคมที่เปลี่ยนแปลงไป

เอกสารอ้างอิง

คณิเทพ ปิตุภูมินาค. “อัตลักษณ์ครูดนตรีพื้นเมืองเหนือกรณีศึกษา พ่อครูมานพ ยาระณะ พ่อครูอุ่นเรือน หงษ์ทอง และครูบุญยิ่ง กันธวงค์.” รายงานการวิจัย, มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 2557.

จิราพร ขุนศรี. “เพลงซอล้านนาพื้นบ้านจังหวัดเชียงราย กับการปรับตัวเพื่อความอยู่รอดในยุคโลกาภิวัตน์สื่อ.” วารสารวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฎเชียงราย ปีที่ 9, เล่มที่ 1 (มกราคม-มิถุนายน 2557): 24-60.

ฉัตรวลี ทองคำ และคณะ. “ดนตรีพื้นบ้านกับการเป็นแหล่งเรียนรู้ของจังหวัดน่าน.” วารสารวิจัยเพื่อการพัฒนาเชิงพื้นที่ ปีที่ 6, เล่มที่ 4 (มีนาคม-เมษายน 2557): 94-109.

ประไพ สุริยะมล. “ประวัติคณะซอดาวรุ่งเชียงใหม่.” สัมภาษณ์โดย คณิเทพ ปิตุภูมินาค. 9 มิถุนายน 2562.

พัชรินทร์ คณะนัย. “การปรับเปลี่ยนบทบาทและหน้าที่เพื่อการดำรงอยู่ของซอท่ามกลางบริบทของสังคมที่เปลี่ยนแปลง: กรณีศึกษาคณะซออำเภอแม่ริม จังหวัดเชียงใหม่.” วารสารพิฆเนศวร์สาร ปีที่ 8, เล่มที่ 1 (มกราคม-มิถุนายน 2555): 25-32.

ภูริวัฒน์ เขนย. “การซอเข้ากับคาราโอเกะ.” สัมภาษณ์โดย คณิเทพ ปิตุภูมินาค. 6 พฤษภาคม 2562.

รุจพร ประชาเดชสุวัฒน์. ภูมิปัญญาเพลงพื้นบ้าน : กรณีศึกษาเปรียบเทียบล้านนากับสิบสองปันนา. เชียงใหม่ : มหาวิทยาลัยพายัพ, 2539.

วิทวัส ทิโน. “การซอเข้ากับคาราโอเกะ.” สัมภาษณ์โดย คณิเทพ ปิตุภูมินาค. 1 พฤษภาคม 2562.

สิริกร ไชยมา. ซอ : เพลงพื้นบ้านล้านนาภูมิปัญญาชาวเหนือ. แพร่ : แพร่ไทยอุตสาหกรรมการพิมพ์, 2546.

สงกรานต์ สมจันทร์. ประวัติดนตรีล้านนา. กรุงเทพฯ : จรัลสนิทวงศ์การพิมพ์, 2559.

สนั่น ธรรมธิ. นาฏดุริยการล้านนา. เชียงใหม่ : สุเทพการพิมพ์, 2550.

เอื้องคำ รัตนกูล. “ละครซอ.” สัมภาษณ์โดย คณิเทพ ปิตุภูมินาค. 12 มิถุนายน 2562.

Creswell, John W. Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative and qualitative research. New Jersey: Pearson Prentice Hall, 2008.

Nettl, Bruno. The Study of Ethnomusicology: Thirty-one Issues and Concepts. Urbana: University of Illinois Press, 2005.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2022-08-31

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย | Research Article