หลักทัศนียวิทยาและพัฒนาการของภาพจิตรกรรมฝาผนังในสมัยรัชกาลที่ 4-5

บทคัดย่อ

         จิตรกรรมฝาผนังในสมัยรัชกาลที่ 4 และ 5 เป็นยุคแห่งการรับอิทธิพลของศิลปะแบบตะวันตกหรือศิลปะแบบสัจนิยมที่มีเทคนิคการเขียนภาพเน้นความเหมือนจริง รวมทั้งมีการเริ่มใช้หลักทัศนียวิทยาหรือหลัก PERSPECTIVE ในการเขียนภาพจิตรกรรม จึงได้ทำการศึกษาและเก็บข้อมูลจากภาพจิตรกรรมฝาผนังพระอุโบสถและพระวิหารในวัดกลุ่มตัวอย่างในสมัยรัชกาลที่ 4 และ 5 ศึกษาเปรียบเทียบโดยเฉพาะในเรื่องหลักทัศนียวิทยารวมถึงพัฒนาการในการเขียนภาพจิตรกรรมฝาผนัง ผลการศึกษาพบว่าการเขียนภาพจิตรกรรมในสมัยรัชกาลที่ 4 แบ่งออกเป็น 3 แบบ คือ แบบที่ 1 จิตรกรรมไทยประเพณี การเขียนภาพเป็นแบบ 2 มิติ ไม่มีการเขียนหลักทัศนียวิทยาที่ชัดเจน แบบที่ 2 คือจิตรกรรมไทยประเพณีผสมกับตะวันตก มีเทคนิคการเขียนที่เน้นความสมจริงมากขึ้น ใช้เส้นนอนแสดงระยะภาพที่ใกล้ไกลและใช้เส้นเฉียงแสดงความลึกของภาพ แบบที่ 3 คือจิตรกรรมตะวันตกหรือแบบสัจนิยม ซึ่งท่าน ขรัวอินโข่ง เป็นผู้ริเริ่มการเขียนภาพให้มีระยะใกล้ไกลแบบตะวันตก มีแสงเงา มีปริมาตร เป็น 3 มิติ เขียนภาพจิตรกรรมต่อเนื่องกันคล้ายกับภาพกระดาษปิดฝาเรือนหรือ SCENIC WALLPAPER ที่ได้รับแรงบันดาลใจมาจากตะวันตก ส่วนในสมัยรัชกาลที่ 5 นั้นเป็นยุคที่บ้านเมืองพัฒนารวมทั้งมีชาวตะวันตกเข้ามาทำงานในรัชสมัยนี้ ส่งผลให้การเขียนจิตรกรรมตรงตามหลักทัศนียวิทยามากขึ้น ภาพมีเส้นนำสายตาและมีจุดรวมสายตาตามหลักวิชาการ จึงถือได้ว่าสมัยรัชกาลที่ 4 และ 5 เป็นยุคสมัยของงานจิตรกรรมที่มีความน่าสนใจ มีคุณค่าและส่งผลให้เกิดการพัฒนาสู่ยุคต่อมาของงานจิตรกรรมฝาผนังไทย