อุเละห์นบี: ดนตรีสรรเสริญศาสดามูฮัมหมัดของมุสลิมนิกายซูฟีย์ในภาคกลางของประเทศไทย

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยฉบับนี้มีจุดมุ่งหมายเพื่อศึกษาองค์ความรู้ด้านวัฒนธรรมดนตรีมุสลิมนิกายซูฟีย์ในพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทย ผ่านการแสดงอุเละห์นบี ซึ่งเป็นเครื่องมือสำคัญในการอธิบายปรากฏการณ์การดำรงอยู่ทางสังคม ประวัติศาสตร์ และการผสมผสานทางวัฒนธรรมดนตรีและศาสนาในสังคมไทย

          ผลจาการศึกษาพบว่า แช็คมูฮัมหมัดอาลี ชุกรีย์ หรือโต๊ะกีแซะฮ์ (พ.ศ. 2391- 2475) ผู้นำมุสลิมสายซูฟีย์กอดิรียะห์เป็นผู้ริเริ่มให้มีการแสดงอุเละห์นบี ในพิธีกรรมมูโหลด (เมาลิด) ซึ่งจัดขึ้นในวันขึ้น 1 ค่ำ เดือนรอบีอุ้ลอาวัรของทุกปีตามปฏิทินอิสลาม ประพันธ์บทร้องและทำนองโดยตวนฆูรู หมิง บินอัลฮัจญี อับดุลเลาะห์ อัซสยามี (อามีน โตลอยเกตุ) การแสดงอุเละห์นบีเป็นรูปแบบของวัฒนธรรมมลายูดั้งเดิม ซึ่งได้รับเอาวัฒนธรรมไทยเข้าไปผสมผสาน โดยเปลี่ยนรูปแบบของทำนอง แต่ยังคงบทร้องเป็นภาษามลายู ตามฉันทลักษณ์แบบกลอนมลายูที่เรียกว่า “บัรซันญีนาซัม” ในการขับร้องอุเละห์นบีมีการเอื้อนทั้งในแบบมลายูและการเอื้อนแบบไทย รวมไปถึงบทร้องที่เป็นภาษามลายูแต่ขับร้องด้วยทำนองแบบไทย ทำให้เกิดเป็นลักษณะการเอื้อนที่มีรูปแบบเฉพาะตัวของการขับร้องแบบมุสลิมไทยภาคกลาง นอกจากนี้ ยังพบการผสมผสานทางวัฒนธรรมดนตรีของหน้าทับกลองที่เกิดจากการปรับเข้าหากันของหน้าทับกลองรำมะนา และหน้าทับเพลงภาษาแบบไทย พลวัตของอุเละห์นบียังส่งผลให้เพลงพิธีกรรมนี้มีความสมบูรณ์ในด้านศาสนาและวัฒนธรรม ถือเป็นสัญลักษณ์ทางชาติพันธุ์ที่เชื่อมโยงมุสลิมไทยสายซูฟีย์กอดิรียะฮ์เชื้อสายมลายูในภาคกลางเข้าไว้ด้วยกัน