การวิจัยและพัฒนาศักยภาพบุคลากรภาคการเกษตรของชุมชนจังหวัดเชียงใหม่อย่างสร้างสรรค์ สู่ประชาคมอาเซียน

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาศักยภาพและส่งเสริมการพัฒนาศักยภาพบุคลากรภาคการเกษตร ของชุมชน จังหวัดเชียงใหม่ อย่างสร้างสรรค์สู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียนภายใต้แนวคิดปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง ด้านการส่งเสริมการผลิต การแปรรูปสินค้าการเกษตรของชุมชนในจังหวัดเชียงใหม่ โดยการวิจัยเชิงคุณภาพ จากข้อมูลปฐมภูมิของกลุ่มเกษตรกรที่เข้าร่วมโครงการด้วยความสมัครใจผ่านระบบการคัดกรองจากองค์กรบริหารปกครองส่วนท้องถิ่นจาก 25 อำเภอ 20 ชุมชนเกษตรกรในจังหวัดเชียงใหม่และคัดเลือกเหลือเพียง 6 กลุ่มที่ผ่านการคัดเลือกจากเกณฑ์ที่กำหนดเพื่อนำมาพัฒนาต่อยอด โดยการดำเนินงานวิจัยแบ่งเป็น 4 ระยะประกอบด้วย ระยะที่ 1 การศึกษาข้อมูลพื้นฐานของบุคลากรภาคการเกษตร ระยะที่ 2 การจัดหาแนวทางการพัฒนาบุคลากรภาคการเกษตร ระยะที่ 3 การทดลองใช้แนวทางการพัฒนาบุคลากรภาคการเกษตร ระยะที่ 4 การประเมินผล โดยการเปรียบเทียบในระดับประชาคมอาเซียนอาศัยการวิจัยแบบมีส่วนร่วม (PAR) วิเคราะห์ศักยภาพด้วยตัวชี้วัด 3 ด้าน คือ ปริมาณการผลิตที่ได้คุณภาพ รายได้สุทธิ และพื้นที่การผลิต อภิปรายผลในลักษณะเชิงพรรณนาเพื่อแสดงให้เห็นถึงศักยภาพของกลุ่มเกษตรกรเพื่อให้สามารถหาแนวทางในการพัฒนาระบบเศรษฐกิจของชุมชนจังหวัดเชียงใหม่อย่างสร้างสรรค์สู่ประชาคมเศรษฐกิจอาเซียน จากการวิจัยศึกษาศักยภาพของเกษตรกรทั้ง 6 ตัวอย่างที่ผ่านการคัดเลือกเบื้องต้นแล้วนำมาต่อยอดพัฒนาองค์ความรู้เพิ่มเติมมีปริมาณการผลิตของผลผลิตการเกษตรที่เพิ่มขึ้น มากกว่า 10 % ส่วนด้านการเพิ่มศักยภาพรายได้สุทธิเพิ่มขึ้นไม่ต่ำกว่า 7 % ส่วนในด้านการพัฒนาศักยภาพด้านปริมาณการเพิ่มพื้นที่การผลิตมีเพียง 2 ตัวอย่างเท่านั้นที่มีการเพิ่มศักยภาพและต้องการขยายพื้นที่การผลิตเพิ่มขึ้นคือกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกข้าวอินทรีย์    อ. สันป่าตอง และกลุ่มเกษตรกรผู้ปลูกลำไย อ. สารภี โดยมีการใช้ประโยชน์ในพื้นที่ให้มากขึ้น และแบ่งสัดส่วนการทำการเกษตรแบบผสมผสาน โดยผลการวิจัยพบว่ากลุ่มที่ประสบความสำเร็จทั้ง 6 กลุ่มที่เข้าร่วมโครงการการพัฒนาศักยภาพ อันดับแรกคือการมีผู้นำที่ดี และมีความคิดริเริ่มสร้างสรรค์ ยอมรับการเปลี่ยนแปลงและกระตือรือร้นต่อการค้นคว้าหาความรู้ใหม่ ๆ สม่ำเสมอ นอกจากนี้กลุ่มยังต้องมีความสามัคคี ซื่อสัตย์ จึงส่งผลให้กลุ่มเกษตรกรที่ที่เข้าร่วมกลุ่มวิสาหกิจชุมชนประสบความสำเร็จบนพื้นฐานของหลักการเศรษฐกิจพอเพียง ทั้งนี้การพัฒนาศักยภาพบุคลากรภาคการเกษตรของชุมชนจังหวัดเชียงใหม่ต้องคำนึงถึงความต้องการของเกษตรกรเป็นหลักเพื่อการนำไปสู่การพัฒนาเพื่อตอบโจทย์ที่ตรงกับปัญหาของเกษตรกร  ในแต่ละด้านเพื่อการพัฒนาการที่ต่อเนื่อง โดยผ่านระบบพี่เลี้ยงร่วมกันกับผู้ที่มีความรู้เพื่อให้ชุมชนเกิดการเรียนรู้เชิงวิชาชีพที่เหมาะสมกับตนเอง โดยแนะนำให้มีการใช้ระบบแก้ไขปัญหาตามห่วงโซ่คุณค่าอย่างเป็นลำดับขั้นเพื่อนำไปสู่การเพิ่มมูลค่าของสินค้าชุมชนเพื่อการแข่งขันในระดับอาเซียนต่อไปได้