แนวทางการพัฒนาศักยภาพการท่องเที่ยวโดยชุมชนบนฐานอัตลักษณ์วัฒนธรรม กลุ่มหัตถกรรมเครื่องทองเหลืองบ้านปะอาว ตำบลปะอาว อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี

บทคัดย่อ

การศึกษานี้เป็นมีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนาศักยภาพด้านการท่องเที่ยวโดยชุมชนบนฐานอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม กลุ่มหัตถกรรมเครื่องทองเหลืองบ้านปะอาว ตำบลปะอาว อำเภอเมือง จังหวัดอุบลราชธานี ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพ คัดเลือกตัวอย่างแบบเฉพาะเจาะจง ได้แก่ กลุ่มนักท่องเที่ยวจำนวน 150 คน และกลุ่มที่เกี่ยวข้องกับการท่องเที่ยวจำนวน 4 กลุ่ม ตัวแทนกลุ่มอาชีพ กลุ่มผู้นำ ตัวแทนภาครัฐและเอกชน วิธีเก็บข้อมูลจากแบบสอบถามออนไลน์ การสัมภาษณ์ การสนทนากลุ่ม และจัดทำกิจกรรมร่วมกับชุมชน โดยใช้แนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับแนวคิดอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรม และแนวคิดเชิงออกแบบ เป็นกรอบในการศึกษา วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติอย่างง่ายและการพรรณนาเชิงบรรยาย

ผลจากศึกษาพบว่า

จากการสำรวจประเมินสถานการณ์ด้านการท่องเที่ยวโดยชุมชนของกลุ่มหัตถกรรมเครื่องทองเหลืองบ้านปะอาวนั้นมีความพร้อมในด้านทรัพยากรแหล่งท่องเที่ยวโดยชุมชนที่มีความโดดเด่นในด้าน   ทางวัฒนธรรมคือ ผลิตภัณฑ์เครื่องทองเหลืองหล่อด้วยกรรมวิธีโบราณที่เหลือแห่งเดียวในประเทศ มีการสืบทอดกันมายาวนานกว่า 5 ชั่วอายุคน และมีการทอผ้าไหมพื้นบ้าน พิพิธภัณฑ์พื้นบ้าน (ศูนย์วัฒนธรรมเฉลิมราช) ประเพณีวัฒนธรรม  วิถีชาวนาอีสาน อย่างไรก็ตามชุมชนแห่งนี้ประสบปัญหาด้านการพัฒนาด้านการท่องเที่ยวในด้านบุคลากรที่ขาดความเข้าใจในแนวคิดการท่องเที่ยวโดยชุมชน ขาดผู้สืบทอดด้านภูมิปัญญาท้องถิ่นซึ่งเป็นจุดขายด้านวัฒนธรรมของชุมชน (การหล่อทองเหลือง การทอผ้าไหมโบราณ) ขาดนักสื่อความหมายด้านการท่องเที่ยว เส้นทางการท่องเที่ยวไม่เป็นที่รู้จัก โปรแกรมและกิจกรรมการท่องเที่ยวยังขาดความหลากหลายเป็นที่ดึงดูดใจ  เมื่อมีการพัฒนากระบวนการท่องเที่ยวโดยชุมชนผ่านกิจกรรมการอบรมเชิงปฏิบัติการผ่านกระบวนการกลุ่ม สามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงดังนี้ มีคู่มือการท่องเที่ยวบ้านปะอาว สร้างผลิตภัณฑ์ทองเหลืองของที่ระลึกจำนวน 2 รูปแบบ มีนักสื่อความหมายที่สามารถเล่าเรื่องด้านการท่องเที่ยวจำนวน 10 คน มีโปรแกรมการท่องเที่ยว 3 รูปแบบ (หนึ่งวัน สองวันหนึ่งคืน สามวันสองคืน) รวมทั้งได้พัฒนากิจกรรมการท่องเที่ยวอย่างมีส่วนร่วมจำนวน 10 ฐานการเรียนรู้ ซึ่งจะนำไปสู่การพัฒนาสร้างความเข้มแข็งในการท่องเที่ยวโดยชุมชนและขยายผลต่อไปในอนาคต