ปัญหาตามกฎหมายความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ ศึกษากรณีการใช้สิทธิที่จะเรียกให้เจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานของรัฐชดใช้ค่าสินไหมทดแทน ในกรณีที่หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหาย

บทคัดย่อ

         พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539 มาตรา 9 วางหลักว่า ถ้าหน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหาย สิทธิที่จะเรียกให้อีกฝ่ายหนึ่งชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ตน ให้มีกำหนดอายุความหนึ่งปี นับแต่วันที่หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนนั้นแก่ผู้เสียหายหากปรากฏว่าเจ้าหน้าที่ได้ลาออก หรือเกษียณอายุราชการ หรือพ้นสภาพจากการเป็นเจ้าหน้าที่ไปก่อนที่จะมีการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหายหรือการใช้สิทธิไล่เบี้ยดังกล่าว ทำให้ไม่มีสถานะเป็นเจ้าหน้าที่อีกต่อไป วิจัยนี้จึงมีวัตถุประสงค์ คือ (1) ศึกษาความเป็นมาและความสำคัญของกฎหมายว่าด้วยความรับผิดทางละเมิดของเกี่ยวกับค่าสินไหมทดแทน รวมถึงการใช้สิทธิเรียกค่าสินไหมทดแทนคืนจากเจ้าหน้าที่ผู้ทำละเมิด (2) ศึกษาแนวคิดและทฤษฎีที่เกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ รวมถึงหลักความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ ข้อความคิดพื้นฐานตามกฎหมายความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ (3) ศึกษากฎหมายต่างประเทศที่เกี่ยวข้องกับความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ และอายุความเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดกฎหมายไทย (4) พิจารณาและศึกษาหลักการสำคัญเกี่ยวกับกฎหมายความรับผิดทางละเมิด หลักเกณฑ์สำคัญเกี่ยวกับการใช้สิทธิไล่เบี้ย กรณีการกระทำละเมิดในการปฏิบัติหน้าที่ และการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้เสียหาย (5) วิเคราะห์ปัญหาทางกฎหมายเกี่ยวกับความเป็นเจ้าหน้าที่และการใช้สิทธิที่จะเรียกให้เจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานของรัฐชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้เสียหาย (6) เสนอแนะเพื่อหาแนวทางของกฎหมายเพื่อแก้ไขปัญหาทางกฎหมาย ในกรณีเกี่ยวกับการใช้สิทธิที่จะเรียกให้เจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานของรัฐชดใช้ค่าสินไหมทดแทน ในกรณีที่หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหายให้เกิดความถูกต้อง เหมาะสม เป็นธรรม ทั้งนี้ เพื่อให้มีการกำหนดหน่วยงานของรัฐสามารถใช้สิทธิไล่เบี้ยเจ้าหน้าที่ ผู้ที่ไม่มีสถานะในหน่วยงานของรัฐไว้ชัดเจน

            ผลการศึกษาการวิจัยในครั้งนี้ พบว่า พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่ พ.ศ. 2539 มาตรา 9 มีความมุ่งหมายที่จะให้ผู้เสียหายได้รับการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหายที่เกิดขึ้นจากการทำละเมิดของเจ้าหน้าที่ เพื่อให้เกิดการเยียวยาแก่ผู้เสียหาย แต่การใช้สิทธิของหน่วยงานของรัฐเรียกให้เจ้าหน้าที่ผู้ทำละเมิดชำระค่าสินไหมทดแทนคืนแก่หน่วยงานของรัฐนั้น อาจเป็นการใช้สิทธิไล่เบี้ยในกรณีที่เจ้าหน้าที่ลาออก การเกษียณอายุราชการ การพ้นจากตำแหน่งหน้าที่ หรือการที่เจ้าหน้าที่นั้นไม่ได้ดำรงตำแหน่งเป็นเจ้าหน้าที่ ในขณะที่มีการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนให้แก่ผู้เสียหาย หรือจะมีการใช้สิทธิไล่เบี้ยดังกล่าว ไม่ได้มีผลกระทบต่อการใช้สิทธิเรียกให้มีการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนดังกล่าวคืนแก่หน่วยงานของรัฐหรือบุคคลที่เคยเป็นเจ้าหน้าที่แต่ประการใด ซึ่งกฎหมายมิได้กำหนดเกี่ยวกับการใช้สิทธิไล่เบี้ยหน่วยงานของรัฐ ในกรณีที่เจ้าหน้าที่นั้นไม่ได้ดำรงตำแหน่งหรือไม่มีสถานะเป็นเจ้าหน้าที่ ซึ่งเป็นการพ้นจากตำแหน่งโดยการลาออก หรือการเกษียณอายุราชการหรือเป็นผลมาจากการดำเนินการทางวินัยไว้อย่างชัดเจน

            ข้อเสนอแนะการแก้ไขปัญหาการใช้สิทธิเรียกให้ชดใช้ค่าสินไหมทดแทนคืนจากเจ้าหน้าที่ (สิทธิไล่เบี้ย) ตามมาตรา 9 ระหว่างหน่วยงานของรัฐกับเจ้าหน้าที่ในกรณีที่มีปัญหาว่า หากเจ้าหน้าที่ได้ลาออกหรือเกษียณอายุราชการ หรือพ้นสภาพจากการเป็นเจ้าหน้าที่ไปก่อนที่จะมีการชดใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหายหรือการใช้สิทธิไล่เบี้ยดังกล่าว ซึ่งทำให้ไม่มีสถานะเป็นเจ้าหน้าที่อีกต่อไป การใช้สิทธิไล่เบี้ยจะสามารถดำเนินการได้หรือไม่ อย่างไร ในกรณีนี้ จึงควรเพิ่มเติมบทบัญญัติมาตรา 9 วรรคสอง โดยบัญญัติเพิ่มเติมว่า การใช้สิทธิตามวรรคหนึ่งไม่มีผลกระทบต่อกรณีที่เจ้าหน้าที่นั้นไม่ได้ดำรงตำแหน่งหรือไม่มีสถานะเป็นเจ้าหน้าที่ ซึ่งเป็นการพ้นจากตำแหน่งโดยการลาออก การเกษียณอายุราชการ หรือเป็นผลมาจากการดำเนินการทางวินัย หากมีการเพิ่มเติมบทบัญญัติกฎหมายดังกล่าว อาจแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้นได้ และสามารถแก้ไขปัญหาการใช้สิทธิที่จะเรียกให้เจ้าหน้าที่หรือหน่วยงานของรัฐชดใช้ค่าสินไหมทดแทน ในกรณีที่หน่วยงานของรัฐหรือเจ้าหน้าที่ได้ใช้ค่าสินไหมทดแทนแก่ผู้เสียหาย เพื่อให้สามารถใช้สิทธิเรียกร้องดังกล่าวได้อย่างเหมาะสม ถูกต้อง เป็นธรรม และสอดคล้องกับกฎหมายความรับผิดทางละเมิดของเจ้าหน้าที่