พัฒนาการและบทบาทขององค์กรพัฒนาเอกชนไทย

บทคัดย่อ

การศึกษาเรื่อง พัฒนาการและบทบาทขององค์กรพัฒนาเอกชนไทย มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาพัฒนาการขององค์กรพัฒนาเอกชนในประเทศไทย 2) ศึกษาบทบาทในการดำเนินงานขององค์กรพัฒนาเอกชนในด้านต่าง ๆ และ 3) เสนอแนวทางในการปรับปรุงการทำงานขององค์กรพัฒนาเอกชนไทย โดยวิธีการศึกษาจะศึกษาค้นคว้าข้อมูลทุติยภูมิ จากเอกสารเผยแพร่ บทความ งานวิจัยต่าง ๆ และข้อมูลปฐมภูมิ โดยการสัมภาษณ์ทั้งทางตรงและโทรศัพท์ โดยจัดแบ่งกลุ่มองค์กรพัฒนาเอกชนออกเป็น 11 กลุ่ม ตามแนวทางของ ICNPOผลจากการศึกษา พบว่า พัฒนาการขององค์กรพัฒนาเอกชนหรือเอ็นจีโอ เกิดขึ้นในสังคมไทยก็เพราะความต้องการของคนในสังคมที่ต้องการการมีส่วนร่วมในการแก้ไขปัญหาสังคม หรือต้องการการมีส่วนร่วมในการพัฒนาสังคม โดยไม่จำเป็นที่จะต้องเป็นองค์กรภาครัฐแต่เพียงฝ่ายเดียว เนื่องเพราะภาครัฐถูกมองว่าไม่สามารถทำหน้าที่ในการพัฒนาหรือแก้ไขปัญหาสังคมได้อย่างทั่วถึงหรือทันต่อเหตุการณ์ องค์กร
พัฒนาเอกชนจึงเป็นปรากฏการณ์ที่เกิดขึ้นทั้งในประเทศไทยและทั่วโลก

บทบาทขององค์กรพัฒนาเอกชนไทย สามารถสรุปบทบาทในภาพรวมได้ว่า เป็นบทบาทในการทำงานภาคประชาชนหรือประชาสังคมในการมีส่วนร่วมในการพัฒนา และแก้ไขปัญหาต่าง ๆ เทียบเคียงไปกับหน่วยงานภาครัฐ เพื่อตรวจสอบ เฝ้าระวัง และสร้างความเป็นธรรมให้เกิดขึ้นในสังคม ทำหน้าที่ทั้งการประสานงานกับหลาย ๆ องค์กรทั้งภาครัฐและเอกชน ร่วมมือกับบุคคล องค์กร หน่วยงาน หรือกลุ่มต่าง ๆในการทำงาน ในหลายบทบาท คือ 1) บทบาทในด้านการบรรเทาและช่วยเหลือผู้ด้อยโอกาสในสังคมหรือผู้ประสบภัยพิบัติต่าง ๆ 2) บทบาทในการเสริมสร้างกระบวนการเรียนรู้ หรือการฟื้นฟูภูมิปัญญาท้องถิ่นให้กับกลุ่มบุคคลเป้าหมาย 3) บทบาทในการสื่อสาร เผยแพร่ รณรงค์บอกกล่าวให้สังคมได้รับรู้ สังวร รวมทั้งการนำเสนอแนวคิดใหม่ ๆ ในการป้องกันและแก้ไขปัญหาของสังคม และ 4) บทบาทในการตรวจสอบ เฝ้าระวัง และติดตามการปฏิบัติหน้าที่ของฝ่ายรัฐ รวมทั้งนโยบายต่าง ๆที่ส่งผลกระทบต่อประชาชน ทรัพยากรธรรมชาติ สิ่งแวดล้อม สังคมเศรษฐกิจ และนำเสนอนโยบายที่เหมาะสมต่อสังคม เป็นต้นสำหรับข้อเสนอแนะในการศึกษา คือ องค์กรพัฒนาเอกชนควรมีการรวมตัวกันเป็นเครือข่าย ทำงานร่วมกับภาคประชาสังคมอื่น ๆทำงานเชิงสมานฉันท์กับหน่วยงานภาครัฐ ขยายฐานของแนวร่วมลดความขัดแย้งในการเผชิญหน้าลง พัฒนาบุคลากรให้เป็นมืออาชีพสร้างบุคลากรให้เป็นผู้ใฝ่รู้ เผชิญหน้ากับความจริง และยอมรับความผิดพลาดขององค์กร ขณะเดียวกันภาครัฐควรออกกฎระเบียบหรือกฎหมายที่ยอมรับการทำงานขององค์กรพัฒนาเอกชนให้มากขึ้น