ปัจจัยที่สัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุที่เป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่มาใช้บริการ โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล ตำบลสระตะเคียน อำเภอเสิงสาง จังหวัดนครราชสีมา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ  1)  ศึกษาระดับความซึมเศร้าของผู้สูงอายุที่เป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่มาใช้บริการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล  2)  ศึกษาความสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยส่วนบุคคล สุขภาพกายและสุขภาพสังคมกับภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุที่เป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่มาใช้บริการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล  3)  ศึกษาอำนาจการทำนายของปัจจัยส่วนบุคคล สุขภาพกายและสุขภาพสังคมกับภาวะซึมเศร้าในผู้สูงอายุที่ไม่เป็นโรคไม่ติดต่อเรื้อรังที่มาใช้บริการโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล  กลุ่มตัวอย่างที่ศึกษาวิจัยครั้งนี้ ได้แก่ ผู้สูงอายุทั้งเพศชายและเพศหญิง จำนวน 275 คน สามารถพูดคุยสื่อสารได้ ไม่มีความบกพร่องทางด้านการรู้คิด และเป็นผู้ใช้บริการในโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพ ตำบลสระตะเคียน อำเภอเสิงสาง จังหวัดนครราชสีมา ผู้วิจัยใช้แบบประเมินภาวะสุขภาพของผู้สูงอายุและแบบวัดความซึมเศร้าในผู้สูงอายุของไทย (Thai Geriatric Depression Scale : TGDS) เป็นเครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย ทำการตรวจสอบความเชื่อมั่นของแบบสอบถามโดยใช้ค่าสัมประสิทธิ์อัลฟาของครอนบาช มีค่าเท่ากับ 0.679  วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติเชิงพรรณนา สัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์ของเพียร์สัน และวิเคราะห์ความถดถอยพหุคูณ  ผลการวิจัยพบว่า  ผู้สูงอายุในตำบลสระตะเคียนมีผู้ซึมเศร้าร้อยละ 41.45 ไม่มีภาวะซึมเศร้าร้อยละ 58.5 แบ่งเป็นซึมเศร้าเล็กน้อยร้อยละ 29.8 ซึมเศร้าปานกลางร้อยละ 10.5 และซึมเศร้ามากร้อยละ 1.1  ปัจจัยส่วนบุคคลไม่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุ  ปัจจัยด้านสุขภาพที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05  ได้แก่  โรคประจำตัวและการรับรู้ภาวะสุขภาพโดยมีความสัมพันธ์ทางบวกกับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุ มีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์เท่ากับ 0.198  นั่นคือหากผู้สูงอายุมีโรคประจำตัวและการรับรู้ภาวะสุขภาพในระดับสูงก็จะมีภาวะความซึมเศร้าในระดับสูงด้วย  ปัจจัยด้านสุขภาพสังคมที่มีความสัมพันธ์กับภาวะซึมเศร้าอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05  ได้แก่ สิทธิการรักษาโดยมีความสัมพันธ์ทางบวกกับภาวะซึมเศร้าของผู้สูงอายุ มีค่าสัมประสิทธิ์สหสัมพันธ์เท่ากับ 0.134   แสดงให้เห็นว่าหากผู้สูงมีปัญหาด้านสิทธิการรักษาก็จะทำให้เกิดปัญหาภาวะซึมเศร้า  โดยตัวแปรที่สามารถทำนายภาวะซึมเศร้า ได้อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ ปัจจัยด้านการเงิน สัมพันธภาพในครอบครัว โรคประจำตัวและสิทธิการดูแลรักษาซึ่งสามารถร่วมกันทำนายภาวะซึมเศร้า ได้ร้อยละ 35.0 อย่างมีนัยสำคัญทางสถิติระดับ 0.05  (=  0.350, p< .05)