การอนุรักษ์นกกระเรียนพันธุ์ไทยโดยชุมชน เพื่อการท่องเที่ยวเชิงนิเวศพื้นที่ชุ่มน้ำ เขตห้ามล่าสัตว์ป่า อ่างเก็บน้ำห้วยจรเข้มาก อำเภอเมือง จังหวัดบุรีรัมย์

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการอนุรักษ์นกกระเรียนพันธุ์ไทยโดยชุมชนมีส่วนร่วม และนำเสนอโอกาสและความท้าทายของการท่องเที่ยวเชิงนิเวศพื้นที่ชุ่มน้ำ โดยใช้แบบสอบถามประกอบการสัมภาษณ์ตัวแทนครัวเรือนในชุมชนที่อยู่อาศัยโดยรอบเขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำห้วยจรเข้มาก จังหวัดบุรีรัมย์ จำนวน 9 หมู่บ้าน 244 ครัวเรือน วิเคราะห์ข้อมูลโดยใช้สถิติความถี่ อัตราส่วนร้อยละ ค่าเฉลี่ยเลขคณิต ค่าเบี่ยงเบนมาตรฐาน และการวิเคราะห์เนื้อหา ผลการวิจัยพบว่าประชาชนที่อยู่อาศัยโดยรอบพื้นที่ชุ่มน้ำมีความตระหนักต่อนโยบายและแผนการอนุรักษ์นกกระเรียนพันธุ์ไทย และยังรับรู้ถึงความสำคัญของการอนุรักษ์นกกระเรียนพันธุ์ไทยเพื่อการท่องเที่ยวเชิงนิเวศพื้นที่ชุ่มน้ำ โดยคาดหวังให้มีการพัฒนาพื้นที่เขตห้ามล่าสัตว์ป่าอ่างเก็บน้ำห้วยจรเข้มาก เป็นแหล่งท่องเที่ยวเชิงนิเวศที่มีการดำเนินการโดยชุมชน อีกทั้งการอนุรักษ์นกกระเรียนพันธุ์ไทยยังมีผลกระทบเชิงบวกต่อรายได้จากการค้าขายของครัวเรือนและมีผลกระทบเชิงลบต่อพื้นที่เกษตรกรรมเช่นกัน ส่วนโอกาสและความท้าทายในการพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงนิเวศพื้นที่ชุ่มน้ำ ตามข้อกำหนดขององค์การการท่องเที่ยวโลก 4 ประการ ได้แก่ 1) การจัดการพื้นที่ชุ่มน้ำเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงนิเวศ 2) สร้างความตระหนักต่อการอนุรักษ์นกกระเรียนพันธุ์ไทยและพื้นที่ชุ่มน้ำ 3) บรูณาการแผนงานและนโยบายด้านการอนุรักษ์และการท่องเที่ยวทุกระดับ และ 4) ส่งเสริมให้ชุมชนมีส่วนร่วมในการอนุรักษ์นกกระเรียนพันธุ์ไทยและการท่องเที่ยวในพื้นที่ชุ่มน้ำ ซึ่งผลการวิจัยพบว่าชุมชนควรสร้างกลไกการทำงานในรูปแบบของคณะกรรมการการท่องเที่ยวเชิงอนุรักษ์ร่วมกับองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่นเพื่อผลักดันข้อเสนอแนะเชิงปฏิบัติและเชิงนโยบายต่อการอนุรักษ์นกกระเรียนพันธุ์ไทยและพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงนิเวศพื้นที่ชุ่มน้ำอย่างยั่งยืน