บทบาทของทุนทางสังคมในการพัฒนาศักยภาพศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก: กรณีศึกษาศูนย์พัฒนาเด็กเล็กวัดพรหมวิหาร อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

การศึกษาครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสถานการณ์ และทุนทางสังคมในชุมชนที่สามารถนำไปใช้ในการพัฒนาศักยภาพของศูนย์พัฒนาเด็กเล็กวัดพรหมวิหาร อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กตั้งอยู่ในเขตเมืองติดกับเขตข้ามแดน มีครูจำนวน 3 คน ผู้ช่วยครูจำนวน 6 คน แบ่งเป็น 3 ห้องเรียน รับดูแลเด็กจำนวน 90 คน อายุ 2-3 ปี เก็บรวบรวมข้อมูลจากการสัมภาษณ์แบบเจาะลึกกับผู้ให้ข้อมูลสำคัญในชุมชน ได้แก่ ผู้บริหารและข้าราชการขององค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น (เช่น นายกเทศมนตรี รองนายกฯ ปลัด ผู้อำนวยการกองการศึกษา ผู้อำนวยการกองสาธารณสุข) เจ้าหน้าที่สาธารณสุข นักวิชาการศึกษา ผู้นำชุมชน ปราชญ์ชาวบ้าน พระสงฆ์ ผู้ปกครอง ครูและรักษาการหัวหน้าศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก โดยการคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง ผลการศึกษา พบว่า ศูนย์พัฒนาเด็กเล็กวัดพรหมวิหาร ยังคงประสบปัญหาทั้ง 5 ด้านคือ 1) ด้านบริหารจัดการ 2) ด้านสิ่งแวดล้อม 3) ด้านการจัดหลักสูตรการจัดประสบการณ์การเรียนรู้ 4) การดูแลสุขภาพ 5) การมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชน โดยมีทุนทางสังคมที่หมายถึง ทรัพยากรที่มีศักยภาพทั้งหมดที่มีอยู่ในชุมชนในแต่ละด้านได้มาบูรณาการงานร่วมกันเพื่อพัฒนาคุณภาพเด็กปฐมวัย ได้แก่ 1) ทุนบุคคลที่ประกอบด้วยผู้ที่มีความรู้ความสามารถ ทั้งผู้นำทางศาสนา ผู้นำชุมชน และปราชญ์ชุมชน 2) ทุนเครือข่าย เช่น กลุ่มแม่บ้าน เยาวชน ผู้สูงอายุ และองค์กรภายนอก 3) ทุนด้านสถานที่และแหล่งทรัพยากรธรรมชาติ และ 4) ทุนด้านวัฒนธรรมประเพณีท้องถิ่น การศึกษาทุนทางสังคมในชุมชนทำให้สามารถนำข้อมูลมาวิเคราะห์และนำทุนทางสังคมในพื้นที่มาใช้ในการพัฒนาคุณภาพเด็กปฐมวัยในชุมชนอย่างยั่งยืนต่อไป