การสร้างอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของประเพณี การตั้งธรรมหลวงในล้านนา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 1) เพื่อศึกษาประวัติและพัฒนาการทางวัฒนธรรมของประเพณีการตั้งธรรมหลวงในล้านนา 2) เพื่อวิเคราะห์การสร้างอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของประเพณีการตั้งธรรมหลวงในล้านนา 3) เพื่อนำเสนอแนวทางการส่งเสริมการสร้างอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของประเพณีการตั้งธรรมหลวงในล้านนา การวิจัยครั้งนี้ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ  เครื่องมือที่ใช้เก็บรวบรวมข้อมูล ได้แก่ รวบรวมข้อมูลจากเอกสาร จากการสัมภาษณ์ และประชุมกลุ่มย่อย จำนวน 26 รูป/คน พื้นที่ในการศึกษา วัดบ้านจ้อง ตำบลโป่งผา อำเภอแม่สาย จังหวัดเชียงราย

ผลการวิจัยพบว่า  1) การตั้งธรรมหลวงในล้านนา เป็นประเพณีทางศาสนาพุทธที่สำคัญของชาวล้านนา อยู่ทางภาคเหนือของประเทศไทย มหาชาติชาดกหรือเวสสันดรชาดกเป็นคาถาชาดกเรื่องที่ 547 ในขุททกนิกายของพระสุตตันตปิฎก ต่อมามีการขยายความเป็นอรรถกถาเพื่อให้เนื้อเรื่องสมบูรณ์ เรื่องมหาชาติเป็นวรรณกรรมพุทธศาสนาร้อยแก้วมีภาษาบาลีแทรก ตลอดทั้งเรื่อง ถือได้ว่าเป็นวรรณกรรมพุทธศาสนาที่สำคัญของภาคเหนือ มีทั้งฉบับโวหารเทศนาและ ฉบับแปลร้อยแก้ว  2) อัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของประเพณีการตั้งธรรมหลวงในล้านนา ที่ค้นพบสามารถแบ่งออกเป็น     4 ด้าน คือ (1) อัตลักษณ์ด้านพื้นที่ (2) อัตลักษณ์ด้านรูปแบบและเนื้อหาการเทศน์ในล้านนา    (3) อัตลักษณ์ด้านการอนุรักษ์ประเพณีวัฒนธรรม (4) อัตลักษณ์ด้านการมีส่วนร่วม และยังมีจุดเด่นที่เห็นชัดเจน ของประเพณีการตั้งธรรมหลวงในล้านนา    3) การสร้างอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของประเพณีการตั้งธรรมหลวงในล้านนาจึงมีความสำคัญ คือ 1. เป็นการสร้างจุดเด่นให้กับวัฒนธรรมของประเพณีการตั้งธรรมหลวงของท้องถิ่นนั้นๆ   2. ทำให้ผู้คนหันมาสนใจในวัฒนธรรมของประเพณีการตั้งธรรมหลวงในล้านนามากขึ้น 3. การสร้างอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมของประเพณีการตั้งธรรมหลวงในล้านนาจะเป็นการส่งเสริมการท่องเที่ยวเชิงวัฒนธรรมของท้องถิ่นในอนาคตได้ดียิ่ง นำเสนอการเทศน์แบบทรงเครื่องล้านนา เป็นต้น