การออกแบบและสร้างสรรค์งานจิตรกรรมฝาผนังอัตลักษณ์ลายคำประยุกต์ เพื่อการสืบทอดศิลปะล้านนา

ผู้แต่ง

  • อำนาจ ขัดวิชัย มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่
  • พระอธิวัฒน์ ธรรมวัฒน์ศิริ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย วิทยาเขตเชียงใหม่

คำสำคัญ:

ลายคำ, การออกแบบและสร้างสรรค์, ศิลปะล้านนา

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 3 ข้อ คือ 1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา  
อัตลักษณ์ลายคำประยุกต์ในงานศิลปะล้านนา 2) เพื่อออกแบบและสร้างสรรค์งานจิตรกรรมฝาผนังอัตลักษณ์ลายคำประยุกต์  เพื่อการสืบทอดศิลปะล้านนา 3) เพื่อจัดกิจกรรมถ่ายทอดองค์ความรู้และกระบวนการสร้างสรรค์งานลายคำประยุกต์ล้านนา เพื่อส่งเสริมเป็นเป็นแหล่งเรียนรู้ศิลปวัฒนธรรมในล้านนา เป็นการวิจัยและพัฒนา

ผลการวิจัยพบว่า 1) งานลายคำหรืองานลวดลายปิดทองถือเป็นหนึ่งในเทคนิคที่สำคัญในงานศิลปะของไทยที่มีการสืบทอดกันมา มีวิวัฒนาการตั้งแต่สมัยอยุธยา ช่วงราวพุทธศตวรรษที่ 22-23 เป็นช่วงที่งานศิลปะลายรดน้ำและงานลงรักปิดทองเจริญรุ่งเรืองที่สุด ลายคำ คือ งานศิลปะลงรักปิดทองเป็นลวดลายต่าง ๆ โดยทางล้านนาจะนิยมลงรักเป็นพื้นสีแดงชาด แตกต่างจากงานลงรักปิดทองของภาคอื่น ๆ 2) ปัจจุบันงานลายคำมีการพัฒนาต่อยอดได้รับอิทธิพลและเทคนิควิธีการจากงานศิลปกรรมลายคำล้านนาในอดีต เรียกว่า ลายคำ น้ำแต้ม เป็นวิธีการหนึ่งที่ได้สร้างสรรค์ขึ้นใหม่จากการทดลอง แก้ปัญหา และสร้างสรรค์ด้วยการใช้วัสดุในปัจจุบันที่หาได้ง่ายขึ้นจึงพัฒนามาเป็นลายคำประยุกต์ 3) การจัดกิจกรรมถ่ายทอดองค์ความรู้    มีดังนี้ (1) กิจกรรมการเรียนรู้กระบวนการสร้างสรรค์งานลายคำประยุกต์ล้านนา (2) จัดเวทีถ่ายทอดองค์ความรู้สู่ชุมชนและภาคีเครือข่าย  (3) การเผยแผ่่องค์์ความรู้้ผ่านสื่อออนไลน์์

References

ชมรมฮักตั๋วเมือง. (2560). ล้านนาคำเมือง : วิหารลายคำ. มติชนสุดสัปดาห์. 37(1928), 3-4.

พระครูศรีปัญญาวิกรม. (2558). การวิเคราะห์เชิงสัญลักษณ์ทางพระพุทธศาสนาในสังคมไทย. ดุษฎีนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต. บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระมหาคชินท์ อินทร์มนตรี. (2552). การศึกษาเชิงวิเคราะห์เรื่องพุทธสุนทรียศาสตร์บนจิตรกรรมฝาผนังในวัดสุทัศนเทพวราราม. วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต. บัณฑิตวิทยาลัย : มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

ลิปิกร มาแก้ว. (2558). ลายคำ น้ำแต้ม. กรุงเทพมหานคร : โฮงเฮียนสืบสานภูมิปัญญาล้านนา.

ศศิธร ขำฤทธิ์. (2552). ความสัมพันธ์เชิงปรากฏการณ์วิทยาระหว่างลายคำและพื้นที่ในวิหารล้านนา. เชียงใหม่ : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

สนั่น รัตนะ. (2546). ลายคำล้านนา. วิทยาลัยช่างศิลป, สืบค้นเมื่อ 3 ตุลาคม 2566, จาก http://cfa.bpi.ac.th/sub5-2.html

สุรพล ดำริห์กุล. (2543). งานศิลปกรรมลายคำประดับอาคารทางศาสนาล้านนาในระหว่างพุทธศตวรรษที่ 20-24. เชียงใหม่ : มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

สุรพล ดำริห์กุล. (2544). ลายคำล้านนา. กรุงเทพมหานคร : เมืองโบราณ.

Downloads

เผยแพร่แล้ว

2025-06-08

How to Cite

ขัดวิชัย อ. ., & ธรรมวัฒน์ศิริ พ. . (2025). การออกแบบและสร้างสรรค์งานจิตรกรรมฝาผนังอัตลักษณ์ลายคำประยุกต์ เพื่อการสืบทอดศิลปะล้านนา. วารสารพุทธศาสตร์ศึกษา, 16(1), 1–18. สืบค้น จาก https://so02.tci-thaijo.org/index.php/JBS/article/view/274324