การสร้างสรรค์ภาพจิตรกรรมประเพณีจองพารา พิธีการลอยพระอุปคุตของชาวไทใหญ่ บ้านแม่อายหลวง อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ คือ 1) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมา ความสำคัญ  คติความเชื่อ เรื่องพระอุปคุต 2) เพื่อศึกษาประเพณีการลอยจองพาราบูชาพระอุปคุตของชาวไทใหญ่บ้านแม่อายหลวง 3) เพื่อสร้างสรรค์งานจิตรกรรมประเพณีการลองจองพาราบูชาพระอุปคุตของชาวไทใหญ่บ้าน   แม่อายหลวง อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่ เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ  โดยใช้วิธีการวิจัยเชิงสร้างสรรค์ศิลปะ

ผลการวิจัยพบว่า 1) พระอุปคุต เป็นพระภิกษุองค์สำคัญในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช และเป็นปฐมาจารย์แห่งนิกายสรวาสติวาท จากประวัติความเป็นมาในเอกสารนำไปสู่ความเชื่อที่ก่อให้เกิดประเพณีไหว้พระอุปคุต 2) ประเพณีการลอยจองพาราบูชาพระอุปคุต เป็นประเพณีที่ชาวไทใหญ่ในเขตอำเภอแม่อาย และอำเภอใกล้เคียงที่นับถือพระพุทธศาสนายังคงรักษาขนมธรรมเนียมประเพณีวัฒนธรรม ทำให้เกิดประเพณีไหว้พระอุปคุต โดยเป็นการนำไม้ไผ่และกระดาษมาสร้างจองหรือปราสาทจำลองเพื่อทำบุญถวายแก่พระอุปคุต และนำใส่แพไปลอยแม่น้ำตามความเชื่อที่ว่าพระอุปคุตอาศัยอยู่ใต้สะดือทะเล 3) การสร้างสรรค์ภาพจิตรกรรมไทยประเพณีร่วมสมัย บนผ้าใบ ขนาด 100x200 เซนติเมตร จำนวน 3 ภาพ ได้แก่ (1) ภาพจิตรกรรมอดีตชาติพระอุปคุต ที่ปรากฏในคัมภีร์พระธรรมเทศนา ฉบับล้านนา กล่าวถึงพระพุทธองค์ทรงพยากรณ์ไว้ว่า พระอุปคุตจะเป็นผู้ทำพุทธกิจแทน หลังจากที่พระองค์ปรินิพพาน (2) ภาพจิตรกรรมประวัติพระอุปคุตตอนปราบ พญามาร (3) ภาพจิตรกรรมประเพณีการลอยจองพาราบูชาไหว้พระอุปคุตของชาวไทใหญ่บ้านแม่อายหลวง อำเภอแม่อาย จังหวัดเชียงใหม่