วิวัฒนาการความเป็นมาของลายไทย

บทคัดย่อ

ลายไทย เป็นลวดลายที่มีวิวัฒนาการ คลี่คลาย พัฒนารูปแบบมาโดยตลอดแต่สมัยโบราณ หากนับลวดลายใน แผ่นดินไทยที่ค้นพบ จะเรียงลำดับยุคสมัยต่าง ๆ ได้ดังนี้ คือ ทวาราวดี ลพบุรี สุโขทัย เชียงแสน อู่ทอง อยุธยา รัตนโกสินทร์ และศิลปะไทยปัจจุบัน เป็นต้น ลวดลายต่าง ๆ ที่พบมักเริ่มมาจากการเลียนแบบลักษณะของธรรมชาติ เช่น ลายเครือเถา ลายดอกไม้ ลายพืชพรรณต่าง ๆ รวมถึงสัตว์นา ๆ ชนิด ล้วนแล้วเป็นแม่แบบให้กับช่างไทยในสมัยก่อนได้ ลอกเลียนแบบธรรมชาติ ทั้งนี้ช่างยังได้ประยุกต์ลายแต่ละรูปแบบให้เกิดความงาม โดยการผสมกับความคิดจินตนาการ ส่วนตัวเข้าร่วมด้วย จึงทำให้เกิดเป็นลวดลายอันมีอัตลักษณ์ของแต่ละยุคสมัย ลายไทยสามารถแบ่งเป็น 4 กลุ่ม คือ
1) กลุ่มลายเลียนแบบธรรมชาติโดยตรง คือ ทวารวดี ลพบุรี 2) กลุ่มลาย เลียนแบบธรรมชาติแต่มีการประยุกต์ คือ สุโขทัย เชียงแสน อู่ทอง 3) กลุ่มลายประยุกต์คลี่คลายจากธรรมชาติ คือ อยุธยา รัตนโกสินทร์ตอนต้น 4) กลุ่มลายคลี่คลายสร้างสรรค์เป็นอัตลักษณ์เฉพาะตน คือ รัตนโกสินทร์ตอนปลาย ศิลปะไทย ปัจจุบัน ลวดลายที่ปรากฏขึ้นในแต่ละยุคสมัยมีการเลียนแบบหยิบยืมซึ่งกันมาโดยตลอด ลวดลายบางยุคสมัยยังมีความ คล้ายคลึงกัน อาจแตกต่างกันเพียงเล็กน้อยที่ จังหวะ ลีลา หรือสัดส่วน