ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาในล้านนา : การวิเคราะห์จากคัมภีร์ และหลักฐานทางโบราณคดี

บทคัดย่อ

การศึกษาวิจัยเรื่องนี้  เป็นการศึกษาเชิงเอกสารตามหลักฐานคัมภีร์สำคัญและมีการสัมภาษณ์แบบโครงสร้างประกอบการวิเคราะห์ข้อมูล ผลการวิจัยดังนี้ ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาจากคัมภีร์สำคัญในล้านนา ในสมัยเจ้าแม่นางจามเทวี ปรากฏในคัมภีร์จามเทวีวงศ์พงศาวดารหริภุญชัย  บริเวณดินแดนทางเหนือ หรือแคว้นโยนก มีชุมชนสำคัญที่ตั้งถิ่นฐานมาก่อน ถือเป็นกลุ่มของชนชาติไทยเป็นครั้งแรก คือ เมืองเชียงแสน เมืองเชียงราย และเมืองพะเยา และเมืองต่าง ๆ ที่เรียกกันว่า เวียง  แหล่งโบราณสถานทางพระพุทธศาสนาในล้านนา เป็นศาสนสถานในจังหวัดลำพูน เป็นศิลปละโว้ ศาสนสถานในวัดรมณียาราม  วัดพระคง วัดประตูลี้  วัดดอนแก้ว  วัดมหาวัน  วัดสันป่ายางหลวง และวัดจามเทวี ยุคพระยามังรายสร้างเวียงกุมกาม วัดเชียงมั่นและเมืองเชียงใหม่ ยุคพระเจ้ากาวิละเชื้อเจ้าเจ็ดตน ฟื้นฟูวัดวาอารามปรักหักพัง ล้านนารวมเข้าสยามประเทศ วิเคราะห์ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนาฯ คัมภีร์จามเทวีวงศ์ กล่าวถึงการนำพระพุทธศาสนามาจากเมืองละโว้ พร้อมพระสงฆ์จำนวน 500 รูป พระไตรปิฎกเข้ามาสู่ล้านนา หลักฐานโบราณคดี คือ วัดพระธาตุหริภุญชัย วัดจามเทวี เป็นต้น คัมภีร์ตำนานมูลศาสนา กล่าวถึงพระโพธิสัตว์ ประวัติของพระพุทธเจ้า การทำสังคายนาครั้งที่ 1-3 พระราชกรณียกิจพระเจ้าอโศก หลักฐานโบราณคดี  คือ เจดีย์วัดสวนดอก วัดเจ็ดยอด คัมภีร์ชินกาลมาลีปกรณ์กล่าวถึงประวัติของพระพุทธเจ้า การทำสังคายนา ครั้งที่ 1-3 พระมหากษัตริย์กับการทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา หลักฐาน คือ การสร้างวัดเจดีย์หลวง วัดเจ็ดยอด อัญเชิญพระแก้วมรกต และพระพุทธสิหิงค์ ตำนานโยนก การสร้างอาณาจักรต่างๆ ในล้านนา การทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา หลักฐานคือ วัดเจดีย์หลวง วัดพระสิงห์ วัดเจ็ดยอด เป็นต้น