ความหลากหลายขบวนการทางศาสนาใหม่นอกกระแสหลักในจังหวัดเชียงใหม่

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์ 3 ประการ  คือ  (1) เพื่อศึกษาแนวคิดและทฤษฎีเกี่ยวกับขบวนการศาสนาใหม่ (2) เพื่อศึกษาประวัติความเป็นมาของขบวนการทางศาสนาใหม่ที่เผยแผ่ในจังหวัดเชียงใหม่ (3)เพื่อวิเคราะห์หลักคำสอน การเผยแผ่ การเพิ่มสมาชิก และการเคลื่อนไหวทางศาสนาของขบวนการทางศาสนาใหม่ในจังหวัดเชียงใหม่ตามแนวคิดและทฤษฎีขบวนการทางศาสนาใหม่ เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ ศึกษาเอกสารเกี่ยวกับขบวนการทางศาสนาใหม่  5 กลุ่ม คือ (1) กลุ่มราชาโยคะ (2) กลุ่มศาสนาบาไฮ (3) กลุ่มทีเอ็ม (4) กลุ่มมอร์มอน  และ(5) กลุ่มโยเร เน้นการวิเคราะห์เอกสารตามแนวคิดและทฤษฎีขบวนการทางศาสนาใหม่     

ผลการวิจัยพบว่า ขบวนการทางศาสนาใหม่ เป็นคำเรียกใหม่ของกลุ่มองค์กรทางศาสนาที่พัฒนาหรือปรับรูปแบบมาจากศาสนาเดิมที่เป็นศาสนาหลักของโลก เป็นคำที่เรียกแทนคำว่า “ลัทธิ”   แนวคิดและทฤษฎีในการศึกษาขบวนการทางศาสนาใหม่นิยมกันอยู่ 3 วิธีการ (1) แนวการการศึกษาเน้นการอธิบาย   (2) แนวการศึกษาที่เน้นการตีความ  (3) แนวการศึกษาที่เน้นทฤษฎีหลังสมัยใหม่  เพื่อวิเคราะห์ขบวนการทางศาสนาใหม่ทั้งหลายว่าเป็นศาสนาแนวอนุรักษ์นิยมหรือเป็นศาสนาที่ปรับตัวให้ร่วมสมัย  

สำหรับขบวนการทางศาสนาใหม่ที่ดำเนินการเผยแผ่ในจังหวัดเชียงใหม่ทั้ง 5 กลุ่มนี้มีลักษณะการผสมผสานระหว่างแนวอนุรักษ์นิยมและแนวการปรับตัวให้ร่วมสมัย   กลุ่มที่เน้นการอนุรักษ์นิยมผสมผสานกับการปรับตัวให้ร่วมสมัยบ้าง คือกลุ่มราชาโยคะ กลุ่มศาสนาบาไฮ และกลุ่มทีเอ็ม  กลุ่มศาสนาที่เน้นการปรับตัวให้ร่วมสมัยผสมผสานกับการอนุรักษ์นิยมบ้าง คือกลุ่มโยเร และกลุ่มมอร์มอน  กลุ่มที่เน้นการเผยแผ่และการเพิ่มสมาชิกและการบริหารองค์กรอย่างเป็นระบบจะมีสมาชิกเพิ่มขึ้นต่อเนื่องได้แก่กลุ่มโยเรและกลุ่มมอร์มอน