การสื่อสารด้านสภาพสังคมจากกาพย์พระไชยสุริยา

บทคัดย่อ

งานวิจัยเรื่องการสื่อสารด้านสภาพสังคมจากกาพย์พระไชยสุริยามีวัตถุประสงค์ของการวิจัยเพื่อวิเคราะห์กาพย์พระไชยสุริยาตามแบบจำลองการสื่อสารของ เดวิด เค เบอร์โล (David K. Berlo) และเพื่อวิเคราะห์บริบททางสังคมที่ปรากฏจากกาพย์พระไชยสุริยา  ผลการวิจัยพบว่าการสื่อสารด้านสภาพสังคมจากกาพย์พระไชยสุริยาตามแบบจำลองการสื่อสารของ เดวิด เค เบอร์โล มีความสัมพันธ์กันดังนี้

ผู้ส่งสารคือสุนทรภู่ซึ่งแต่งกาพย์พระไชยสุริยาชำนาญด้านต่าง ๆ  มีวัตถุประสงค์ของการแต่งเพื่อแสดงความสามารถด้านการแต่งกาพย์  เพื่อเป็นแบบเรียนมาตราตัวสะกดและเพื่อวิพากษ์วิจารณ์สภาพสังคมสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว ซึ่งสัมพันธ์กับผู้รับสารในยุคสมัยต่าง ๆ  จนถึงปัจจุบัน  สาร ประกอบด้วยปัจจัย ๓ ประการ ได้แก่  ๑. เนื้อหาของกาพย์พระไชยสุริยา   ๒. รหัสของสารคือกลุ่มของสัญลักษณ์ที่ถูกสร้างขึ้นในลักษณะต้องมีความหมายต่อคน  โดยมีองค์ประกอบทำหน้าที่เป็นคำศัพท์และมีกระบวนการหรือโครงสร้างที่รวมส่วนประกอบเข้าด้วยกันอย่างมีความหมาย  ซึ่งรหัสในกาพย์พระไชยสุริยาคือสภาพสังคมสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวที่ปรากฏจากกาพย์พระไชยสุริยา  และ  ๓. การแสดงสารมีบทประณามพจน์และการถ่อมตัวของกวี  รวมถึงการเรียนคำตามมาตราตัวสะกด  สื่อหรือช่องทางการสื่อสาร  วรรณคดีเรื่องนี้นำเสนอผ่านสื่อมนุษย์  สื่อสิ่งพิมพ์และสื่ออิเล็กทรอนิกส์  รวมถึงผู้รับสาร ได้แก่  พระบรมวงศานุวงศ์ที่ทรงศึกษากับสุนทรภู่   ขุนนางและบุคคลร่วมสมัยกับผู้แต่ง  อีกทั้งครู  อาจารย์  นักวิชาการภาษาและวรรณคดีไทย ในสมัยหลัง การใช้แบบจำลองการสื่อสารของ เดวิด เค เบอร์โล ศึกษากาพย์พระไชยสุริยา พบว่าสุนทรภู่แฝงการวิพากษ์วิจารณ์สภาพสังคมสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว  ได้แก่  การให้ความสำคัญกับการศึกษา  ความเชื่อและหลักธรรมในพระพุทธศาสนา  การเมืองการปกครองที่เจ้าขุนมูลนายบางคนไม่สนใจการบ้านการเมือง  ฉ้อราษฎร์บังหลวง  พิพากษาคดีด้วยความอยุติธรรม  มีการปล้นสะดมและการลักลอบนำสินค้าเถื่อนเข้าประเทศ    นอกจากนี้ในบทประพันธ์ยังแสดงถึงความอุดมสมบูรณ์ด้านการค้ากับชาวต่างชาติ  ได้แก่  พ่อค้าชาวจีนและพ่อค้าชาวตะวันตกเข้ามาค้าขายภายในประเทศ  กล่าวได้ว่าสุนทรภู่บรรลุตามวัตถุประสงค์ของการสื่อสารแม้เวลาล่วงเลยมากว่า ๒๐๐ ปีแล้ว