การวิจัยและพัฒนาแบบมีส่วนร่วมเพื่อส่งเสริมการปลูกผักปลอดภัยสำหรับอาหารกลางวันของโรงเรียนขนาดเล็กตามโครงการ 9 บวร

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) พัฒนาพื้นที่และทดลองปลูกพืชผักปลอดภัย ส าหรับอาหารกลางวัน
ของโรงเรียนขนาดเล็ก และ 2) เสนอความรู้ความเข้าใจให้กับครูและนักเรียนในการปลูกผักปลอดภัย โดยใช้
วิธีการวิจัยเชิงปฏิบัติการ กลุ่มเป้าหมาย คือ ครูและนักเรียนในโรงเรียนขนาดเล็ก จ านวน 6 โรงเรียน ซึ่งอยู่ใน
พื้นที่อ าเภอก าแพงแสน จังหวัดนครปฐม ได้แก่ โรงเรียนวัดทุ่งกระพังโหม โรงเรียนบ้านดอนซาก โรงเรียน
วัดไร่แตงทอง โรงเรียนบ้านอ้อกระทุง โรงเรียนวัดหนองจิก และโรงเรียนวัดห้วยผักชี เครื่องมือที่ใช้ในการวิจัย
ประกอบด้วย แบบสัมภาษณ์ แบบสังเกต และเอกสารความรู้เกี่ยวกับเรื ่องการปลูกปลอดภัยที ่ผู้วิจัย
จัดท าขึ้น มีค่าความตรงด้านเนื้อหา ระหว่าง 0.67 ถึง 1.00 เก็บรวบรวมข้อมูลโดยใช้วิธีการสังเกตและ
การสัมภาษณ์ผู้ที่มีส่วนเกี่ยวข้องในการด าเนินการปลูกผักปลอดภัยของแต่ละโรงเรียน รวมทั้ง
การประชุมสัมมนาเพื่อสรุปบทเรียนและสะท้อนผลการด าเนินโครงการ ตรวจสอบและวิเคราะห์ข้อมูล
โดยการวิเคราะห์เนื้อหา
ผลการวิจัย พบว่า 1) โรงเรียนขนาดเล็กที่เข้าร่วมโครงการ จ านวน 6 โรงเรียน มีพื้นที่หรือแปลง
ส าหรับการปลูกผัก จ านวน 5 โรงเรียน ยกเว้นโรงเรียนวัดไร่แตงทอง ซึ่งครู นักเรียน และนักการ ได้ร่วมกัน
พัฒนาพื้นที่แปลงปลูกผักโดยการดายหญ้า ขุดดิน ซื้อดินและปุ๋ยคอกมาใส่ รวมทั้งมีการจัดหาอุปกรณ์เพิ่มเติม
ได้แก่จอบ เสียม บัวรดน้ า หลังจากนั้นท าการปลูกผักระยะสั้นที่สามารถน ามาเป็นอาหารกลางวันได้เร็ว ได้แก่
ผักบุ้ง คะน้า กวางตุ้ง บางโรงเรียนมีการเลี้ยงปลาดุกและไก่ไข่เพิ่มเติม ผลการด าเนินการปลูกผัก ปรากฏว่า
ผักที่ปลูกเจริญงอกงามดีสามารถน ามาท าเป็นอาหารในโครงการอาหารกลางวันได้ ส่วนที่เหลือน าไปขายให้
ร้านค้าในชุมชนและแบ่งปันให้เด็กนักเรียนน ากลับไปฝากผู้ปกครอง แต่มีบางโรงเรียนที่ปลูกผักใต้ต้นไม้ใหญ่
ท าให้ผักที่ปลูกมีลักษณะล าต้นเล็ก แคระแกรน ไม่ค่อยเจริญงอกงาม ครูและนักเรียนได้เรียนรู้ร่วมกันจึงได้ท า