การใช้ทรัพยากรทางชีวภาพในชุมชนในการลดต้นทุนเพาะปลูก กรณีศึกษาการปลูกข้าวในเขตพื้นที่อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย

บทคัดย่อ

การวิจัยเรื่อง การใช้ทรัพยากรทางชีวภาพในชุมชนเพื่อลดต้นทุนเพาะปลูก กรณีศึกษาการปลูกข้าวในเขตพื้นที่อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย เป็นงานวิจัยแบบผสมผสาน มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาบริบทของการปลูกข้าวและถอดบทเรียนการใช้ทรัพยากรทางชีวภาพในชุมชนเพื่อลดต้นทุนและลดการใช้สารเคมีในการเพาะปลูกข้าว ในเขตพื้นที่อำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย โดยเก็บข้อมูลด้วยการใช้แบบสอบถามจากกลุ่มเกษตรกร จาก 7 ตำบล ในอำเภอเชียงของ จังหวัดเชียงราย จำนวนทั้งสิ้น 113 ราย และการสนทนากลุ่ม จากตัวแทนเกษตรกรจำนวน 15 ราย พบว่าเกษตรกรมีพื้นที่การปลูกข้าวเฉลี่ย 13.56 ไร่ต่อคน ซึ่งเป็นที่ดินของตนเอง พันธุ์ข้าวที่นิยมปลูก ได้แก่
ข้าวเหนียว ส่วนใหญ่เป็นการทำนาดำ ปลูกข้าวได้ 1 – 2 ครั้งต่อปี ขึ้นอยู่กับสภาพพื้นที่ โดยใช้แหล่งน้ำฝนธรรมชาติเป็นหลัก ใช้เมล็ดพันธุ์ของตนเอง การปลูกข้าวมีการใช้สารเคมีมากกว่าสารอินทรีย์ การเก็บเกี่ยวผลผลิตนิยมว่าจ้างเครื่องเกี่ยวข้าว โดยผลผลิตเฉลี่ยต่อไร่เฉลี่ย 621.61 กิโลกรัมต่อไร่ โดยสามารถขายได้ในราคาเฉลี่ย 11,356.04 บาทต่อเกวียนและสัดส่วนของการใช้สารเคมีและสารอินทรีย์ที่แตกต่างกันมีผลต่อปริมาณผลผลิตข้าวที่ได้แตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติที่ระดับ 0.05 องค์ความรู้จากการการถอดบทเรียนของเกษตรกรในการใช้ทรัพยากรทางชีวภาพในชุมชนเพื่อลดต้นทุนและลดการใช้สารเคมีในการเพราะปลูกข้าว ประกอบด้วย การใช้สมุนไพรพื้นบ้าน การทำปุ๋ยหมัก การทำน้ำหมักชีวภาพ การใช้เทคนิคการควบคุมระดับน้ำ วิธีการกำจัดตอซังข้าว การเตรียมดิน การกำจัดวัชพืชและศัตรูพืชในนาข้าว รวมถึงการทำการเกษตรผสมผสาน เป็นการประยุกต์ใช้ภูมิปัญญาของเกษตรกรร่วมกับความรู้ที่ได้รับการฝึกอบรมจากหน่วยงานราชการเพื่อนำทรัพยากรทางชีวภาพมาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุด และรักษาสิ่งแวดล้อมในชุมชน สามารถลดต้นทุนการเพาะปลูกข้าวได้ร้อยละ 20.00-30.00