การจัดการทรัพยากรทางวัฒนธรรมเพื่อส่งเสริมการท่องเที่ยว ภายใต้บริบทของการพัฒนา Cultural Resources Management for Tourism Promotion under Contexts of Development

บทคัดย่อ

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อรวบรวมและสังเคราะห์ประเด็นสำคัญจากงานวิจัยในบริบทพื้นที่ภาคกลางของประเทศไทยที่เกี่ยวข้องกับวัฒนธรรมและการพัฒนาและเชื่อมโยงเข้ากับการส่งเสริมการท่องเที่ยว ภายใต้เป้าหมายของกระบวนการพัฒนา วัฒนธรรมเป็นเครื่องมือสำคัญที่ชุมชน จังหวัด หน่วยงานภาครัฐ ตลอดจนภาคเอกชนได้นำมาใช้ร่วมกับการส่งเสริมท่องเที่ยวเพื่อกระตุ้นการเติบโตของเศรษฐกิจในพื้นที่ นำมาซึ่งการเปลี่ยนแปลงทั้งในด้านบวก  และลบ งานวิจัยนี้นำเสนอเนื้อหาเป็น 2 ส่วน ในส่วนแรกจะเป็นการนำเสนอภาพรวมของงานวิจัยในเชิงเนื้อหา แนวคิดและวิธีวิทยา และในส่วนหลังเป็นการนำเสนอข้อสังเกตของผู้วิจัยต่องานศึกษาและแนวทางเสนอแนะในอนาคต

จากการทบทวนประเด็นสำคัญจากงานวิจัยสาขาสังคมศาสตร์ที่นำเสนอการเปลี่ยนแปลงปรากฏการณ์ทางสังคมและวัฒนธรรมผ่านงานวิชาการรูปแบบต่างๆ ประกอบด้วย วิทยานิพนธ์ หนังสือและบทความต่างๆ แสดงให้เห็นถึงการปรับตัวของประชากรที่มีต่อกระบวนการพัฒนาและการส่งเสริมการท่องเที่ยวอันมีที่มาจากการขนส่งแบบสมัยใหม่ การผลิตทางการเกษตรเชิงพาณิชย์ การพัฒนาฐานเศรษฐกิจสู่อุตสาหกรรม การแข่งขันของระบบตลาด รวมถึงการก่อตัวของแนวคิดการถวิลหาอดีตของคนเมืองที่ต้องการย้อนกลับไปสัมผัสวิถีชีวิต วัฒนธรรมและสิ่งแวดล้อมในแบบดั้งเดิม ส่งผลให้วัฒนธรรมชุมชนภาคกลางที่มีความหลากหลายถูกทำลายหรือเกิดการเปลี่ยนแปลงไปในทางลบ แม้โครงการหรือกิจกรรมเพื่อการพัฒนาของภาครัฐจะเอื้อต่อการเติบโตทางเศรษฐกิจ แต่ก็ได้สร้างความขัดแย้งระหว่างคนกลุ่มต่างๆ ในท้องถิ่น ประเด็นเหล่านี้กลายเป็นประเด็นหลักที่ถูกนำเสนอผ่านงานวิจัยและกลายเป็นที่สนใจของสังคมเพิ่มมากขึ้นตลอดระยะเวลาที่ผ่านมา

            สำหรับแนวทางการบริหารจัดการทรัพยากรทางวัฒนธรรมเพื่อส่งเสริมท่องเที่ยวอย่างยั่งยืนนั้น ในด้านหนึ่ง       การท่องเที่ยวเป็นเครื่องมือที่เป็นประโยชน์และมีส่วนสำคัญต่อการอนุรักษ์ทรัพยากรทางวัฒนธรรมของท้องถิ่น    หากประเด็นการศึกษาที่น่าสนใจในปัจจุบันจะมุ่งไปที่สิทธิของการปรับเปลี่ยนหรือรื้อฟื้นอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมท้องถิ่นเพื่อตอบสนองต่อการท่องเที่ยวควรจะเป็นของคนกลุ่มใด รวมถึงจะนำไปสู่ความขัดแย้งของกลุ่มผลประโยชน์ในชุมชนมากน้อยเพียงใด