เดี่ยวซออู้เพลงกราวใน ทางหลวงไพเราะเสียงซอ (อุ่น ดูรยะชีวิน) กรณีศึกษาครูจีรพล เพชรสม

บทคัดย่อ

        งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาประวัติและผลงานด้านดนตรีของหลวงไพเราะเสียงซอ (อุ่น  ดูรยะชีวิน) เพื่อศึกษาประวัติและผลงานด้านดนตรีของครูจีรพล  เพชรสม เพื่อเปรียบเทียบทำนองเพลงเดี่ยวซออู้กับโครงสร้างทำนองหลักของเพลงกราวใน สองชั้น เพื่อศึกษาการใช้กลวิธีพิเศษต่าง ๆ และวิธีการดำเนินทำนองของเดี่ยวซออู้เพลงกราวใน ทางหลวงไพเราะเสียงซอ        (อุ่น ดูรยะชีวิน) ผู้วิจัยได้แบ่งการศึกษาออกเป็น ๓ ประเด็น คือ ๑.วิเคราะห์รูปแบบทำนองเพลง ๒.วิเคราะห์ความสัมพันธ์ระหว่างทำนองหลักกับทางเดี่ยว ๓.วิเคราะห์กลวิธีพิเศษต่างๆ และการดำเนินทำนองเพลง โดยใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพ

        ผลการวิจัยพบว่า หลวงไพเราะเสียงซอ (อุ่น  ดูรยะชีวิน) เป็นผู้ที่มีปฏิภาณไหวพริบและมีความเชี่ยวชาญ  ด้านเครื่องสายไทย ในที่นี้ขอกล่าวถึงครูจีรพล  เพชรสม ท่านเป็นลูกศิษย์ของหลวงไพเราะเสียงซอ (อุ่น  ดูรยะชีวิน)  ที่มีความเชี่ยวชาญในการบรรเลงเครื่องสายไทย อีกทั้งท่านมีผลงานด้านวิชาการและการบรรเลงดนตรีที่เป็นที่ยอมรับ ผลการเปรียบเทียบความสัมพันธ์โครงสร้างของทำนองหลักกับทำนองทางเดี่ยว พบว่า ๑. รูปแบบของทำนองเพลง มีลูกโยน ๖ แห่งและมีทำนองเชื่อมระหว่างลูกโยน        เนื้อ ทำนอง ๒ ทำนอง และทำนองจบ ๑ ทำนอง ๒. ทางเดี่ยวที่แปรทำนองมาจากทำนองหลัก แบ่งได้เป็น ๒ แบบ คือ ๑. แบบที่มีความสัมพันธ์ใกล้เคียงกัน ๒. แบบที่มีความแตกต่างกับทำนองหลักอย่างมาก โดยยึดเฉพาะเสียงลูกตกไว้เท่านั้น เสียงลูกตกของแต่ละลูกโยน คือ เสียงโด เร ที มี ลา และฟา  มีการใช้ ๓ บันไดเสียง คือ บันไดเสียงโด เร และซอล กลวิธีพิเศษต่าง ๆ ที่ใช้จะมีทั้งหมด ๑๕ วิธี คือ การพรมปิด การพรมเปิด      การพรมจาก การสะบัดคันชัก การสะบัดนิ้ว การครั่นนิ้ว การย้อยจังหวะ การขยี้นิ้ว การครั่นคันชัก การควงนิ้ว การโหนเสียง การลากเสียงยาว การรัวคันชัก การประนิ้ว และการเปลี่ยนตำแหน่งเสียงและตำแหน่งของนิ้ว ๓. จังหวะที่ใช้เป็นการบรรเลงแบบเข้าจังหวะสลับกับการลอยจังหวะใช้วิธีการดำเนินทำนอง ๗ วิธี คือ ทำนองกรอ ทำนองเก็บ การซ้ำทำนอง การทอนประโยค การยืนเสียงเดียว การถอน และการทอด การเดี่ยวซออู้ “เพลงกราวใน” ทางหลวงไพเราะเสียงซอ      (อุ่น ดูรยะชีวิน) นี้แสดงออกถึงภูมิปัญญาทางด้านศาสตร์และศิลป์ ตลอดจนมีกลเม็ดเด็ดพราย วิธีการบรรเลง ทางเพลงที่มีเอกลักษณ์เฉพาะตัว สมควรได้รับการสืบทอดไว้เป็นมรดกของชาติสืบไป