นักดนตรีที่ตื่นเต้นกับสังคมศาสตร์: ทบทวนความสัมพันธ์ระหว่าง ETHNOMUSICOLOGY กับมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์
คำสำคัญ:
มานุษยดนตรีวิทยา, มานุษยวิทยาดนตรี, ข้ามศาสตร์, สังคมศาสตร์บทคัดย่อ
คำว่า Ethnomusicology เป็นสาขาวิชาที่รู้จักกันในภาษาไทยภายใต้ 3 ชื่อเป็นอย่างน้อย คือ มานุษยดนตรีวิทยา (หรือมานุษวิทยาดนตรี) มานุษยดุริยางควิทยา และดนตรีชาติพันธุ์วิทยา ทั้ง 3 ชื่อล้วนมีนิยามที่คล้ายคลึงกันคือการศึกษาดนตรีในบริบทสังคมและวัฒนธรรม อย่างไรก็ดีบทบาทของ ethnomusicology ในแวดวงมนุษยศาสตร์สังคมศาสตร์ไทยนั้นมีอยู่จำกัด สวนทางกับทิศทางการข้ามศาสตร์ของ ethnomusicology ในเวทีมนุษยศาสตร์สังคมศาสตร์ในระดับนานาชาติ ด้วยประวัติศาสตร์ พัฒนาการ และบริบทเฉพาะทำให้เกิดช่องว่างและเส้นแบ่งของ ethnomusicology ในประเทศไทยกับกระแสวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ บทความนี้ต้องการจะเสนอแนวทางเพื่อสลายช่องว่างและเส้นแบ่งดังกล่าวด้วยข้อเสนอที่ว่า ethnomusicology มีส่วนร่วมต่อการเปลี่ยนแปลงของกระแสธารทางวิชาการในมนุษยศาสตร์สังคมศาสตร์และสาขาอื่นๆ ที่เกี่ยวข้องมาตลอดระยะเวลาเกือบ 70 ปีที่มีการสถาปนาสาขาวิชานี้ขึ้น ผู้เขียนได้สำรวจภาพรวมของวรรณกรรม ethnomusicology ในห้วงเวลาต่าง ๆ โดยเน้นถึงความสัมพันธ์ของ ethnomusicology กับแนวคิดทางมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ที่ขับเคลื่อนการสร้างความรู้ในช่วงเวลานั้น ๆ บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อจัดวางตำแหน่งของ ethnomusicology ในฐานะที่เป็นส่วนหนึ่งของมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ในต้นคริสต์ศตวรรษที่ 21 และให้เป็นต้นทางในการทบทวนสถานะและตำแหน่งของของ ethnomusicology ในวงวิชาการมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ไทย
References
จารุวรรณ ด้วงคำจันทร์. (2565). “ทิศทางการเติบโตของรถแห่หลังภาวะโรคระบาดโควิด–19.” Mahidol Music Journal 5(2), 71–92.
ชิษณุพงค์ อินทร์แก้ว. (2562). “ดนตรี: การประกอบสร้างความจริงทางสังคม.” วารสารมนุษยสังคมศิลปาสาร 1(1), 58–71.
ณรงค์ชัย ปิฏกรัชต์. (2537). “มานุษยดนตรีวิทยา.” ปาริชาต 8(1), 5–11.
ธนพชร นุตสาระ. (2555). มานุษยวิทยาดนตรี. เชียงใหม่: คณะมนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยราชภัฏเชียงใหม่.
ปัญญา รุ่งเรือง. (2546). หลักวิชามานุษยดุริยางควิทยา. กรุงเทพฯ: คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
พัฒนา กิติอาษา. (2553). “ดนตรีอีสาน แรงงานอารมณ์ และคนพลัดถิ่น.” ผู้คน ดนตรี ชีวิต เล่ม 2 เสียงของประเทศไทย, สุวรรณา เกรียงไกรเพ็ชร์, สรินยา คำเมือง, กมลทิพย์ จ่างกมล, และ อลงกต วรรณวิชัยกุล บรรณาธิการ (141-224). กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).
เรวดี อึ้งโพธิ์. (2565). วิถีดนตรีชาติพันธุ์. กรุงเทพฯ: โอ.เอส. พริ้นติ้ง เฮ้าส์.
วริณาฐ พิทักษ์วงศ์วาน และ กุลธีร์ บรรจุแก้ว. (2565). “มุมมองสตรีนิยมกับสุนทรียศาสตร์ทางดนตรี.” วารสารวิชาการมหาวิทยาลัยราชภัฏศรีสะเกษ 16(2), 27–39.
วิริยะ สว่างโชติ. (2562). ร็อกศึกษา: สุนทรียะ - การเมือง - พื้นที่. กรุงเทพฯ: คอมม่อนบุคส์.
ศรัณย์ นักรบ. (2557). ดนตรีชาติพันธุ์วิทยา. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์.
สงกรานต์ สมจันทร์. (2563). “พัฒนาการของแนวคิดมานุษยวิทยาดนตรีในสังคมไทย.” วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ 32(1), 120–49.
สุกรี เจริญสุข. (2530). “ดุริยางคศาสตร์ชาติพันธุ์.” ถนนดนตรี 1(12), 38–41.
อานันท์ นาคคง. (2553). “เส้นทางสายมานุษยวิทยาดนตรีในประเทศไทย.” ผู้คน ดนตรี ชีวิต เล่ม 1 เสียงโลก, สุวรรณา เกรียงไกรเพ็ชร์, สรินยา คำเมือง, กมลทิพย์ จ่างกมล, และ อลงกต วรรณวิชัยกุล บรรณาธิการ (15-128). กรุงเทพฯ: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน).
Ahlgren, A.K. (2018). Drumming Asian America: Taiko, Performance, and Cultural Politics. NY: Oxford University Press.
Bakan, M.B. (1999). Music of Death and New Creation: Experiences in the World of Balinese Gamelan Beleganjur. Chicago: University of Chicago Press.
Barz, G., & Cheng, W., eds. (2019). Queering the Field: Sounding Out Ethnomusicology. Oxford, New York: Oxford University Press.
Barz, G.F. (2006). Singing for Life: HIV/AIDS and Music in Uganda. New York: Routledge.
Barz, G.F., & Cooley, T.J., eds. (2008). Shadows in the Field New Perspectives for Fieldwork in Ethnomusicology. 2nd ed. NY: Oxford University Press.
Bates, E. (2012). “The Social Life of Musical Instruments.” Ethnomusicology 56(3), 363–395.
Blacking, J. (1973). How Musical Is Man? Seattle, WA: University of Washington Press.
Bohlman, P.V. (2011). Focus: Music, Nationalism, and the Making of the New Europe. New York: Routledge.
Born, G. (2010). “For a Relational Musicology: Music and Interdisciplinarity, Beyond the Practice Turn.” Journal of the Royal Musical Association 135(2), 205–243.
Brett, P., Wood E., & Thomas, G.C., eds. (1994). Queering the Pitch: The New Gay and Lesbian Musicology. New York: Routledge.
Chavez, A.E. (2017). Sounds of Crossing: Music, Migration, and the Aural Poetics of Huapango Arribeño. Durham, NC: Duke University Press.
Clifford, J. (1986). “Introduction: Partial Truths.” in Writing Culture: The Poetics and Politics of Ethnography, edited by J. Clifford and G. E. Marcus (1–26). Berkeley: University of California Press.
Dirksen, R. (2019). “Haiti’s Drums and Trees: Facing Loss of the Sacred.” Ethnomusicology 63(1), 43–77.
Ellis, A.J. (1885). “On the Musical Scales of Various Nations.” Journal of the Society of Arts 33, 485–527.
Erlmann, V. (2004). “But What of the Ethnographic Ear? Anthropology, Sound and the Senses.” in Hearing Cultures: Essays on Sound, Listening, and Modernity, edited by V. Erlmann (1–20). Oxford: Berg.
Feld, S. (1974). “Linguistic Models in Ethnomusicology.” Ethnomusicology 18(2), 197–217.
Feld, S. (2012). Sound and Sentiment: Birds, Weeping, Poetics, and Song in Kaluli Expression. 3rd ed. Durham, NC: Duke University Press.
Gautier, A.M.O. (2014). Aurality: Listening and Knowledge in Nineteenth-Century Colombia. Durham, NC: Duke University Press.
Geertz, C. (1973). The Interpretation of Cultures: Selected Essays. New York: Basic Books.
Harnish, D. (2005). “New Lines, Shifting Identities: Interpreting Change at the Lingsar Festival in Lombok, Indonesia.” Ethnomusicology 49(1), 1–24.
Hood, M. (1960). “The Challenge of ‘Bi-Musicality.’” Ethnomusicology 4(2), 55–59.
Hornbostel, E.M., & Sachs, C. (1961). “Classification of Musical Instruments: Translated from the Original German by Anthony Baines and Klaus P. Wachsmann.” The Galpin Society Journal 14, 3–29.
Jones, A.L. (2020). Flaming? The Peculiar Theopolitics of Fire and Desire in Black Male Gospel Performance. New York: Oxford University Press.
Kaneko, N. (2017). Performing Recovery: Music and Disaster Relief in Post-3.11 Japan (Doctoral Dissertation). UC Riverside, California.
Kauanui, J.K. (2016). ““A Structure, Not an Event”: Settler Colonialism and Enduring Indigeneity.” Lateral 5(1).
Kisliuk, M. (1998). Seize the Dance! BaAka Musical Life and the Ethnography of Performance. New York: Oxford University Press.
Koskoff, E, ed. (1987). Women and Music in Cross-Cultural Perspective. New York: Greenwood Press.
Lomax, A. (1962). “Song Structure and Social Structure.” Ethnology 1(4), 425–451.
Mahon, M. (2004). Right to Rock: The Black Rock Coalition and the Cultural Politics of Race. Durham, NC: Duke University Press.
Malm, W.P. (1959). Japanese Music & Musical Instruments. Tokyo, Japan: Tuttle Publishing.
Manuel, P. (1993). Cassette Culture: Popular Music and Technology in North India. Chicago: University of Chicago Press.
McAllester, D.P. (1954). Enemy Way Music: A Study of Social and Esthetic Values as Seen in Navaho Music. Cambridge, MA: Peabody Museum Press.
McClary, S. (1991). Feminine Endings: Music, Gender, and Sexuality. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Meintjes, L. (2009). “The Politics of the Recording Studio: A Case Study from South Africa.” in The Cambridge Companion to Recorded Music, edited by N. Cook, E. Clark, D. Leech-Wilkinson, and J. Rink (84–101). New York: Cambridge University Press.
Merriam, A.P. (1964). The Anthropology of Music. Evanston, IL: Northwestern University Press.
Miller, T.E. (1985). Traditional Music of the Lao: Kaen Playing and Mawlum Singing in Northeast Thailand. Westport, CT: Greenwood Press.
Moisala, P., & Diamond, B., eds. (2000). Music and Gender. Urbana: University of Illinois Press.
Moon, S. (2020). “Queer Theory, Ethno/Musicology, and the Disorientation of the Field.” Current Musicology 106, 9–33.
Morton, D. (1976). The Traditional Music of Thailand. Berkeley, CA: University of California Press.
Myers-Moro, P. (1993). Thai Music and Musicians in Contemporary Bangkok. Berkeley, CA: Centers for South and Southeast Asia Studies, University of California at Berkeley.
Nettl, B. (2010). Nettl’s Elephant: On the History of Ethnomusicology. Urbana, IL: University of Illinois Press.
Nettl, B. (2015). The Study of Ethnomusicology: Thirty-Three Discussions. 3rd ed. IL: University of Illinois Press.
Pink, S. (2010). “The Future of Sensory Anthropology/the Anthropology of the Senses.” Social Anthropology 18(3), 331–333.
Post, J.C. (2015). “Reviewing, Reconstructing and Reinterpreting Ethnographic Data on Musical Instruments in Archives and Museums.” in Research, Records and Responsibility: Ten Years of PARADISEC, edited by Amanda Harris, Nick Thieberger, and Linda Barwick (133–160). Sydney: Sydney University Press.
Przybylski, L. (2023). Sonic Sovereignty: Hip Hop, Indigeneity, and Shifting Popular Music Mainstreams. New York: New York University Press.
Radano, R.M., & Bohlman, P.V., eds. (2000). Music and the Racial Imagination. Chicago, IL: University of Chicago Press.
Ramnarine, T.K., ed. (2016). Musical Performance in the Diaspora. NY: Routledge.
Reyes, A. (1999). Songs of the Caged, Songs of the Free: Music and the Vietnamese Refugee Experience. Philadelphia: Temple University Press.
Rice, T. (2014). Ethnomusicology: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
Ritter, J., & Daughtry, J.M., eds. (2007). Music in the Post-9/11 World. New York: Routledge.
Robinson, D. (2020). Hungry Listening: Resonant Theory for Indigenous Sound Studies. Minneapolis: University of Minnesota Press.
Roseman, M. (2000). “The Canned Sardine Spirit Takes the Mic.” The World of Music 42(2), 115–136.
Roy, J. (2017). “From Jalsah to Jalsā: Music, Identity, and (Gender) Transitioning at a Hījṛā Rite of Initiation.” Ethnomusicology 61(3), 389–418.
Savage, P.E. (2018). “Alan Lomax’s Cantometrics Project: A Comprehensive Review.” Music & Science
Seeger, A. (1979). “What Can We Learn When They Sing? Vocal Genres of the Suya Indians of Central Brazil.” Ethnomusicology 23(3), 373–394.
Seeger, A. (1980). “Sing for Your Sister: The Structure and Performance of Suya Akia.” in The Ethnography of Musical Performance, edited by N. McLeod and M. Herndon (7–42). Norwood, PA: Norwood Editions.
Silvers, M. (2020). “Attending to the Nightingale: On a Multispecies Ethnomusicology.” Ethnomusicology 64(2), 199–224.
Slobin, M. (2012). “The Destiny of ‘Diaspora’ in Ethnomusicology.” in The Cultural Study of Music: A Critical Introduction, edited by M. Clayton, T. Herbert, and R. Middleton (96–106). NY: Routledge.
Slominski, T. (2020). Trad Nation: Gender, Sexuality, and Race in Irish Traditional Music. Middletown, CT: Wesleyan University Press.
Society for Ethnomusicology. (2023). “About Ethnomusicology.” Society for Ethnomusicology. Retrieved September 11, 2023 (https://www.ethnomusicology.org/page/AboutEthnomusicol).
Solis, G. (2012). “Thoughts on an Interdiscipline: Music Theory, Analysis, and Social Theory in Ethnomusicology.” Ethnomusicology 56(3), 530–554.
Solís, T. (2004). Performing Ethnomusicology Teaching and Representation in World Music Ensembles. Berkeley, CA: University of California Press.
Sugarman, J.C. (1997). Engendering Song: Singing and Subjectivity at Prespa Albanian Weddings. Chicago: University of Chicago Press.
Tausig, B. (2019). Bangkok Is Ringing: Sound, Protest, and Constraint. New York: Oxford University Press.
Taylor, T.D. (1997). Global Pop: World Music, World Markets. New York: Routledge.
Taylor, T.D. (2016). Music and Capitalism: A History of the Present. Chicago: The University of Chicago Press.
Titon, J.T. (2009). “Music and Sustainability: An Ecological Viewpoint.” The World of Music 51(1), 119–137.
Turino, T. (1999). “Signs of Imagination, Identity, and Experience: A Peircian Semiotic Theory for Music.” Ethnomusicology 43(2), 221–255.
Tylor, E.B. (1871). Primitive Culture: Research into the Development of Mythology, Philosophy, Religion, Language, Art and Custom. London: John Murray.
Wong, D.A. (2001). Sounding the Center: History and Aesthetics in Thai Buddhist Performance. Chicago: University of Chicago Press.
Wong, D.A. (2006). “Ethnomusicology and Difference.” Ethnomusicology 50(2), 259–279.
Wong, D.A. (2019). Louder and Faster: Pain, Joy, and the Body Politic in Asian American Taiko. California: University of California Press.
Downloads
เผยแพร่แล้ว
How to Cite
ฉบับ
บท
License
Copyright (c) 2024 วารสารสถาบันวัฒนธรรมและศิลปะ
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
บทความทุกบทความที่ได้รับการตีพิมพ์ถือเป็นลิขสิทธิ์ของวารสารสถาบันวัฒนธรรมและศิลปะ มหาวิทยาลัยศรีนครินทรวิโรฒ
