กระบวนการวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑ์ทางนิเวศวัฒนธรรมของชุมชนลุ่มแม่น้ำบางปะกง บนกระบวนทัศน์ของการพัฒนาแบบองค์รวม

บทคัดย่อ

โครงการวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ 2 ประการ ได้แก่ เพื่อศึกษาคุณลักษณะของกระบวนการทำงานที่มีความเหมาะสมในการพัฒนาผลิตภัณฑ์ทางนิเวศวัฒนธรรม  และเพื่อศึกษาศักยภาพและการเปลี่ยนแปลงที่พบในผู้ประกอบการทางนิเวศวัฒนธรรมของโครงการ   โดยเน้นการเก็บและวิเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพในผู้เข้าร่วมการวิจัย 13 คนซึ่งแต่ละคนจะขับเคลื่อนกระบวนการพัฒนาผลิตภัณฑ์บนฐานอาชีพและความเชี่ยวชาญเดิมที่ตนมีผลการศึกษาชี้ว่า  จากทั้งหมด 13 ผลิตภัณฑ์ เมื่อพิจารณาตามกรอบ 8 ขั้นที่ใช้บ่งชี้พัฒนาการพบว่า มีอยู่ 5 ผลิตภัณฑ์ที่มีศักยภาพสูง กล่าวคือมีระดับพัฒนาการถึงขั้นที่ 7 ซึ่งนอกเหนือจากจะสามารถขับเคลื่อนและยืนหยัดได้ด้วยตัวเองแล้ว ยังสามารถเชื่อมโยงกับพื้นที่และริเริ่มสร้างความเป็นหุ้นส่วนกับภาคประชาสังคมได้ ส่วนคุณลักษณะของกระบวนการทำงานที่มีความเหมาะสมในการพัฒนาผลิตภัณฑ์จนสัมฤทธิ์ผลนั้น ประกอบด้วย  กระบวนการเตรียมความพร้อม ได้แก่ การศึกษาภูมิหลังของบริบท การปูพื้นความรู้และทักษะ การประสานความสัมพันธ์บนความเข้าอกเข้าใจและการมีส่วนร่วม การตั้งเจตจำนงร่วมกัน   และกระบวนการทำงานหลัก ได้แก่ การเปิดพื้นที่อิสระ การประสานผู้คนและเครือข่ายให้มาเจอกันและเกิดการร่วมมือ การหนุนเสริมการทำงานให้เคลื่อนตัวและมีทิศทางที่ชัดเจน   การได้มีส่วนร่วมในกระบวนการทำงานดังกล่าวได้ส่งผลให้ผู้ประกอบการแต่ละคนเกิดการแลกเปลี่ยนเรียนรู้ด้านต่าง ๆ จากการปฏิบัติจริง เกิดทักษะด้านการสื่อสารและถ่ายทอดประสบการณ์สู่สาธารณะ เกิดการตระหนักรู้เท่าทันในตนเอง เกิดสัมพันธภาพที่ดีบนความเข้าอกเข้าใจ และเกิดมุมมองใหม่ในการใช้ชีวิตและการทำงานที่จะยังประโยชน์ให้ผู้คนและธรรมชาติได้มากยิ่งขึ้น