วิถีชีวิตที่เกี่ยวกับข้าวในนิทานพื้นบ้านไทยและเวียดนาม

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาเรื่องข้าวกับวิถีชีวิตในนิทานพื้นบ้านไทยและเวียดนาม เพื่อกำหนดเนื้อหานำไปสร้างสื่อการเรียนรู้ภาษาและวัฒนธรรมไทยเรื่อง ข้าวกับนิทานพื้นบ้าน สำหรับผู้เรียนชาวเวียดนาม ผลการศึกษาพบว่านิทานพื้นบ้านไทยและเวียดนามสะท้อนวิถีชีวิตของคนไทยและคนเวียดนามที่ผูกพันกับข้าวบนพื้นฐานความเชื่อเรื่องสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหนือธรรมชาติ เช่น การนับถือแม่โพสพหรือแม่ขวัญข้าวร่วมกัน นำไปสู่การประกอบ พิธีทำขวัญข้าว ทั้งพิธีรับขวัญข้าว พระราชพิธีพืชมงคลจรดพระนังคัลแรกนาขวัญของไทย เต๊คเกิมเม้ย (Tết cơm mới) หรืองานบุญข้าวใหม่และเทศกาลติก เดี่ยน (Tịch Điền Đọi Sơn) หรือเทศกาลแรกนาของเวียดนาม ปรากฏการใช้เครื่องมือเครื่องใช้ในกระบวนการผลิตข้าว เช่น ใช้การตำข้าว สีข้าวเพื่อแปรสภาพข้าวเช่นเดียวกัน อีกทั้งยังบริโภคข้าวเป็นหลักโดยทำเป็นอาหารที่มีลักษณะเฉพาะของตนเอง เช่น ขนมข้าวต้มมัดเวียดนามหรือขนมบั๊ญจึง (bánh chưng) ที่มีกรรมวิธีการทำแตกต่างจากขนมข้าวต้มมัดไทย หลังจากวิเคราะห์ วิถีชีวิตจากนิทานจึงคัดเลือกคำว่า          “แม่โพสพ” ซึ่งเป็นคำสำคัญที่ปรากฏร่วมในนิทานพื้นบ้านไทยและเวียดนามนำไปสร้างเป็นบทอ่านเชิงวัฒนธรรมประกอบอินโฟกราฟิกส์ “กำเนิดเทพธิดาข้าว” เนื้อหากล่าวถึงการเสียสละ เนื้อหนังของแม่โพสพเพื่อเป็นอาหารให้แก่ชาวโลกและกล่าวถึงการออกตามหาแม่โพสพกลับโลกมนุษย์จนเป็นที่มาของพิธีทำขวัญข้าวของไทย นอกจากนี้ยังนำผลการศึกษาสร้างเป็นบทอ่านเสริมวัฒนธรรมสัมพันธ์ไทยเวียดนามกล่าวถึงนิทานที่เล่าคล้ายคลึงกันว่า เดิมเมล็ดข้าวมีขนาดใหญ่แต่ถูกตีจนแตกทำให้เมล็ดข้าวมีขนาดเล็ก