การสร้างสรรค์การแสดงนาฏศิลป์ไทยชุด “ทิพยเทวาทาสี อัญชลีพระขพุงผีเทพดา”

บทคัดย่อ

          งานวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์ศึกษาความเป็นมา บทบาทและความสำคัญของพระขพุงผี ตลอดจนวัฒนธรรมและความเชื่อของชาวสุโขทัยที่มีต่อพระขพุงผีในจังหวัดสุโขทัย เพื่อสร้างสรรค์การแสดงนาฏศิลป์ไทยชุด ทิพยเทวทาสี อัญชลีพระขพุงผีเทพดา จากวัฒนธรรมและความเชื่อของชาวสุโขทัยที่มีต่อพระขพุงผี
           ผลการศึกษาพบว่า พระขพุงผีมีความสำคัญต่อความเชื่อความศรัทราของชาวเมืองสุโขทัยมาตั้งแต่อดีตในรูปแบบของผู้รักษาเมืองสุโขทัย มีการค้นพบเทวรูปสตรีในทิศเดียวกับข้อความในศิลาจารึกได้กล่าวว่าเป็นที่สถิตย์พระขพุง แต่ชาวเมืองสุโขทัยเชื่อว่าเทวรูปนี้คือ พระนางเสือง และเรียกว่า พระแม่ย่ามาจนปัจจุบัน ในการสร้างสรรค์ชุดการแสดง ทิพยเทวทาสี อัญชลีพระขพุงผีเทพดา ผู้วิจัยได้ใช้แนวคิดและขั้นตอนการออกแบบนาฏยศิลป์ของศาสตราจารย์กิตติคุณ ดร.สุรพล วิรุฬห์รักษ์ ในการสร้างสรรค์ตามองค์ประกอบการแสดงและวางแนวคิดสร้างสรรค์ชุดการแสดงเป็นระบำเพื่อการบูชาพระขพุงผีตามความเชื่อดั้งเดิม โดยใช้เพลงและเครื่องดนตรีประกอบเพลงมาจากแนวคิดเพลงโบราณคดี ชุดสุโขทัย ผู้แสดงหญิงล้วน จำนวน 8 คน สมมติให้เป็นนางกำนัลที่มีความสามารถในการฟ้อนรำ การแต่งกายมีลักษณะผสมผสานระหว่างอินเดีย ขอมและไทย ออกแบบกระบวนท่ารำตามโครงสร้างท่ารำ 4 ช่วงคือ เปิดตัว (ท่าออก) ขอพร (จังหวะ 2 ชั้น) ลีลานาฏยทาสี (จังหวะชั้นเดียว) ลาโรง (ท่าลา) โดยใช้ท่ารำจากเพลงช้า เพลงเร็ว และแม่บทนำมาดัดแปลง เพื่อสื่อความหมายประกอบการแปรแถวและตั้งซุ้ม