ช่องว่างในศิลปะและสถาปัตยกรรม: การสื่อความหมายแฝงและการรื้อสร้าง

บทคัดย่อ

ศิลปะตะวันตกโดยพื้นฐานวางอยู่บนความสมบูรณ์แบบของรูปทรงตามอุดมคติของยุคสมัย การเน้นที่รูปทรงทำให้ช่องว่างถูกละทิ้งในฐานะองค์ประกอบที่ไม่มีความสำคัญแต่อย่างใด จนกระทั่งศิลปะสมัยใหม่ที่ช่องว่างเริ่มปรากฏตำแหน่งแห่งที่ของตนเองขึ้นและศิลปินก็ได้ทดลองอย่างทีเล่นทีจริง ค้นคว้าหาแนวทางสร้างสรรค์หลายแนวทางจนกระทั่งหลายท่านประสบความสำเร็จ สำหรับผู้ชม รูปทรงและช่องว่างสื่อความหมายตรงและความหมายแฝงภายใต้บริบททางสังคมวัฒนธรรมเช่นเดียวกันกับสื่อความภายในเจตนาของศิลปิน บทความนี้ตั้งใจศึกษาศักยภาพของช่องว่างในศิลปะและสถาปัตยกรรมในศตวรรษที่ 20 ถึงต้นศตวรรษที่ 21 โดยอาศัยวิธีการของสัญศาสตร์โครงสร้างและปรัชญารื้อสร้าง โดยเฉพาะอย่างยิ่งการทำงานของสัญญะในการสื่อความหมายตรงและความหมายแฝง ผลการศึกษาเป็นดังนี้ 1) รูปทรงและช่องว่างเปิดเผยให้เห็นการดำรงอยู่/การไม่ปรากฏขององค์ประกอบในงานชิ้นนั้น ๆ และปฏิสัมพันธ์ระหว่างสภาวะทั้งสองเผยให้เห็นความหมายใหม่ๆ ดังตัวอย่างในผลงาน “Oval Sculpture” ของบาร์บาร่า เฮปเวิร์ธ และ “Large Two Forms” ของเฮนรี่ มัวร์ 2) การสื่อความหมายโดยสัญญะหลายตัวย่อมประกอบกันขึ้นตามบริบททางสังคมวัฒนธรรมของผู้ชมด้วย ดังตัวอย่างงานของแอนโทนี กอร์มลีย์ที่สื่อความหมายแฝงถึงศาสนาพุทธและคริสต์ได้ ดังตัวอย่างงาน “Sense” และ “Flesh” 3) กระทั่งการสื่อความหมายว่า “นี่คืองานศิลปะ” ก็ต้องอาศัยสัญญะหลายตัวประกอบกัน ดังตัวอย่างงาน “L’Origine du Monde” ของอานิช คาปูร์ 4) ในฐานะที่สถาปัตยกรรมสื่อความโดย อาศัยสัญญะประกอบกันอย่างซับซ้อนอยู่แล้ว เมื่อสถาปนิกตั้งใจจะปรับแปลงภาษาทางสถาปัตยกรรมทำให้ความหมายแฝงของงานทรงพลังและทรงความหมายอย่างยิ่ง ความทรงจำและประวัติศาสตร์จะถูกรักษาเอาไว้ในกระบวนการเปลี่ยนรูปนี้ ดังตัวอย่างงาน “พิพิธภัณฑ์ยิวแห่งเบอร์ลิน” ของแดเนียล ลิเบสคินด์ 5) สำหรับการสร้างงานจากสถาปัตยกรรมเก่าในแนวทางที่ศิลปินทำกับวัตถุสำเร็จรูปที่ดำรงอยู่แล้ว ด้วยกระบวนการรื้อสร้างที่ชัดเจน สัญญะจะเสียความหมายดั้งเดิมในขณะที่ได้ความหมายใหม่ในเวลาเดียวกัน ดังตัวอย่างงาน “Bronx  Floor: Floor Above, Ceiling Below” “Splitting” และ “Conical Intersect” ของกอร์ดอน มัตตา-คลาร์ก