การสร้างสรรค์ความเชื่อศักดิ์สิทธิ์ให้เป็นป๊อบคัลเจอร์บนโซเชียลมีเดียของกลุ่มผู้ให้บริการทางจิตวิญญาณที่เป็นเกย์และหญิงข้ามเพศ
Article Sidebar
Main Article Content
บทคัดย่อ
การวิจัยครั้งนี้มุ่งศึกษาการสร้างสรรค์ความเชื่อศักดิ์สิทธิ์ให้เป็นป๊อบคัลเจอร์บนโซเชียลมีเดียของกลุ่มผู้ให้บริการทางจิตวิญญาณที่เป็นเกย์และหญิงข้ามเพศ
ผู้ให้ข้อมูลมีจำนวน 9 ราย ผ่านการคัดเลือกแบบเฉพาะเจาะจง ใช้วิธีวิจัยเชิงคุณภาพจากการสัมภาษณ์เชิงลึก รวมทั้งการวิเคราะห์ตัวบทและวิเคราะห์เนื้อหาบนแพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียของผู้ให้ข้อมูลและการตอบรับของผู้ติดตามผ่านกรอบคิดป๊อบเคาท์เจอร์ของ John Fiske
ผลการศึกษาพบว่า เพศสภาพแห่งความเป็นเกย์และหญิงข้ามเพศถือเป็นหนึ่งในคุณสมบัติที่ส่งผลบวกต่อการเข้าถึงและสร้างความสัมพันธ์กับกลุ่มผู้ติดตาม ในกระบวนการสร้างสรรค์ความเชื่อศักดิ์สิทธิ์ให้กลายเป็นป๊อบเคาท์เจอร์ ผู้ให้ข้อมูลได้วิเคราะห์ข้อมูลพื้นฐานและความต้องการของกลุ่มผู้ติดตามโดยใช้เครื่องมือบนแพลตฟอร์มโซเชีลมีเดีย กระบวนการสร้างสรรค์ความเชื่อศักดิ์สิทธิ์เกิดขึ้นใน 2 รูปแบบคือ การสร้างสรรค์ในมิติของความหมาย และในมิติของปฏิบัติการเกี่ยวกับความเชื่อศักดิ์สิทธิ์ นอกจากนี้ ยังพบการสร้างสรรค์ต่อยอดความเชื่อศักดิ์สิทธิ์ในกลุ่มของผู้ติดตามจำนวนมากจนสามารถพัฒนาเป็นแฟชั่น โดยมีเชื่อว่าจะสามารถเพิ่มคุณค่าของความเชื่อศักดิ์สิทธิ์ทั้งในมิติทางจิตวิญญาณและทางมูลค่าทางการตลาด รวมทั้งจะสามารถทำให้ความเชื่อศักดิ์สิทธิ์ที่ตนศรัทธาสามารถดำรงอยู่ในสังคมสมัยใหม่ได้ในที่สุด
Article Details
อนุญาตภายใต้เงื่อนไข Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
ข้อความและความเห็นในวารสารนิเทศศาสตร์และนวัตกรรม นิด้า เป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน มิใช่ของคณะนิเทศศาสตร์และนวัตกรรมการจัดการ สถาบันบัณฑิตพัฒนบริหารศาสตร์
เอกสารอ้างอิง
ภาษาไทย
กองข้อมูลธุรกิจ. (14 ตุลาคม 2567). ‘มูเตลูไทย’ เฟื่องฟู ดัน ‘ธุรกิจด้านความเชื่อเพื่อสนับสนุนการตลาด’ คึกคัก เปิดรายได้รวมปลายปีถึงกับร้อง ‘ว้าว’. กรมพัฒนาธุรกิจการค้า. https://www.dbd.go.th/news/1679892049622
กิ่งแก้ว ทิศตึง. (2559). ร่างทรงและพื้นที่ทางสังคมของคนข้ามเพศ. วารสารสังคมศาสตร์, 8(1), 87-108.
กิ่งแก้ว ทิศตึง. (2562). การสร้างพื้นที่ทางสังคมของคนข้ามเพศ: บทบาทของการเป็นผู้จัดเตรียมพิธีกรรมในพิธีกรรมฟ้อนผี. จุดยืน: วารสารสตรีนิยมไทย, 6(1), 32-46.
จารุวรรณ ขำเพชร. (2560). พื้นที่เมืองกับการดำรงอยู่ของร่างทรงเพศที่สามในสังคมไทย. วารสารวิชาการเซาธ์อีสท์บางกอก (สาขามนุษยศาสตร์และสังคมศาสตร์), 3(1), 50-65.
ชาย โพธิสิตา. (2547). ศาสตร์และศิลป์แห่งการวิจัยเชิงคุณภาพ. อมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง.
แดเนียล มิลเลอร์, เอลิซาเบตตา กอสตา, เนลล์ เฮนส์, ทอม แมคโดนัลด์, รัชวาน นิโคเลสกู, โจลินนา ซินานัน, จูเลียโน สปายเออร์, ศรีราม เวนกะตรามัน, และซินหยวน หวัง. (2562). Why We Post: ส่องวัฒนธรรมโซเชียลมีเดียผ่านมนุษยวิทยาดิจิทัล. บุ๊คสเคป.
นฤพนธ์ ด้วงวิเศษ. (18 มิถุนายน 2558). “ความต่าง” ของ “วิธีคิด” ต่อวัฒนธรรมกระแสนิยม. ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์กรมหาชน). https://anthropology-concepts.sac.or.th/articles/7
เบนาซิต เพียรรักษ์ และศรัณย์ ธิติลักษณ์. (2564). คตินิยมของธุรกิจและสินค้าเกี่ยวกับความเชื่อ. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 10(3), 14–25.
ปุณณฑรีย์ เจียวิริยบุญญา. (2564). มานุษยวิทยาพยากรณ์: ประสบการณ์ในการพยากรณ์ดวงชะตาบนพื้นที่สื่อสังคมออนไลน์ในชีวิตประจำวันของชาวดิจิทัลไทย. มนุษยศาสตร์สาร, 22(2), 137-160.
ปุณณฑรีย์ เจียวิริยบุญญา. (2567). หมอดูต๊อกแต๊ก จาก “กะเทยอีสาน” สู่ “หมอดูเงินล้าน” ประสบการณ์ชีวิตของหมอดูหญิงข้ามเพศในชุมชนกะเทยไทยในปัจจุบัน. ใน นฤพนธ์ ด้วงวิเศษ, ปีเตอร์ เอ แจ็คสัน และวิศิษย์ ปิ่งทองวิชัยกุล (Ed.). ร่างทรงเกย์ หมอดูกะเทย สบงหลากสี ความหลากหลายทางเพศในศาสนาและพิธีกรรมสมัยใหม่. (น.170-203). กรุงเทพมหานคร: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์กรมหาชน).
พรรณปพร จันทร์ฉาย และอนามัย ดำเนตร. (2567). การพัฒนาการท่องเที่ยวเชิงประวัติศาสตร์กับการมูเตลูในประเทศไทย. วารสารวิชาการวิทยาลัยสันตพล, 10(2), 177–185.
พัชรินทร์ สิรสุนทร และวัชราวุฒิ ซื่อสัตย์. (2566). การบูชาเจ้าแม่แห่งโลก และร่างทรงกะเทยในสังคมเวียดนาม. วารสารศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี, 19(2), 1-26.
ศิริภัสสร สิรกีรติกุล. (2566). วอลเปเปอร์เสริมดวง: สัญญะแห่งความเชื่อในยุคดิจิทัล [วิทยานิพนธ์ศิลปศาสตรมหาบัณฑิต, มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์]. https://ethesisarchive.library.tu.ac.th/
ศิริวรรณ สนั่นเอื้อ และพิทักษ์ ศิริวงศ์. (2567). คตินิยมของธุรกิจและสินค้าเกี่ยวกับวัตถุมงคลของแหล่งท่องเที่ยวเชิงจิตวิญญาณ กรณีศึกษา: วิหารหลวงพ่อสำเร็จศักดิ์สิทธิ์ จังหวัดสระบุรี. วารสารวิทยาการจัดการ มหาวิทยาลัยราชภัฏอุดรธานี, 6(2), 53–65.
สุระ อินตามูล. (2556). พิธีกรรมทรงผีเจ้านาย พื้นที่เปิดทางเพศภาวะในสังคมล้านนา. ใน นฤพนธ์ ด้วงวิเศษ และปีเตอร์ เอ แจ็คสัน (Ed.). เพศหลากเฉดสี. (น.86-119). กรุงเทพมหานคร: ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์กรมหาชน).
อานันท์ กาญจนพันธุ์. (2535). ล้านนาในมิติทางวัฒนธรรม. คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.
THE STANDARD. (8 กุมภาพันธ์2565). สร้อยสายมูร้อยล้าน RAVIPA โต 2000% ใน 1 ปี. THE STANDARD. https://www.youtube.com/watch?v=zBpOBMuPVRc
thesis/2023/TU_2023_6423110136_16841_28219.pdf.
ภาษาอังกฤษ
Barnes, S. L., & Hollingsworth, C. (2018). Spirituality and social media: The search for support among black men who have sex with men in Tennessee. Journal of Homosexuality, 67(1), 79–103.
Bhaesajsanguan. S. (2017). A Study of the influence of online fortune teller and ratings amongst Gen-Y female. [master’s independent study, Thammasat University]. https://ethesisarchive.library.tu.ac.th/thesis/2017/TU_2017_5902040293_8438_6753.pdf.
Brac de la Perrière, B. (2022). Hpyo’s choice: Activism or mediumship? A gay person’s dilemma in contemporary Myanmar. In P. A. Jackson & B. Baumann. (Ed.), Deities and divas: queer ritual specialists in Myanmar, Thailand and beyond, (pp. 192-221). Copenhagen: NIAS Press.
Coleman, E., Allen, M. P. & Ford, J. V. (2018). “Gender variance and sexual orientation among male spirit mediums in Myanmar”. Archives of Sexual Behavior, 47(2), 897-998.
Duangwises, N. (2022). The online social controversy around the gay spirit medium Phor Khun Chang Inburi: Spirit mediumship and homoeroticism in Thailand. In P. A. Jackson & B. Baumann. (Ed.), Deities and divas: queer ritual specialists in Myanmar, Thailand and beyond, (pp. 138-168). Copenhagen: NIAS Press.
Fiske, J. (2010). Understanding popular culture. Routledge.
Gilbert, D. (2022). “Spirits in trans kin networks: An ethnographic exploration of ritual and recognition in queer Myanmar”. In P. A. Jackson & B. Baumann. (Ed.), Deities and divas: queer ritual specialists in Myanmar, Thailand and beyond, (pp. 169-191). Copenhagen: NIAS Press.
Givens, L. D. (2018). Digital Devotions: Constructing Sexual and Spiritual Identities Through Queer Saint Narrative Online. [doctoral dissertation, School of Arts and Sciences, University of Pittsburgh]. https://d-scholarship.pitt.edu/35717/
Hall, S. (2007). Encoding and decoding in the television discourse. In CCCS selected working papers. Routledge.
Hsieh, H. F., & Shannon, S. E. (2005). Three approaches to qualitative content analysis. Qualitative Health Research, 15(9), 1277-1288.
Jackson, P. A. (2021). Capitalism magic Thailand: Modernity with enchantment. ISEAS-Yusof Ishak Institute.
Jackson, P. A. (2022). Religious pluralism and gender/sex diversity in Southeast Asia: Fragments and narratives from the anthropological archive. In P. A. Jackson & B. Baumann. (Ed.), Deities and divas: queer ritual specialists in Myanmar, Thailand and beyond, (pp. 55-107). Copenhagen: NIAS Press.
O’Riordan, K., & White, H. (2010). Virtual believers: Queer spiritual practice online. In K. Browne, S. R. Munt & A. K. Yip. (Ed.). Queer Spiritual Spaces: Sexuality and Sacred Places, (pp. 199-230). New York: Routledge.
Pinthongvijayakul, V. (2022). Soft hands and body of glass: Sexuality, affect and embodiment in spirit mediumship in Northeast Thailand. In P. A. Jackson & B. Baumann. (Ed.), Deities and divas: queer ritual specialists in Myanmar, Thailand and beyond, (pp. 108-137). Copenhagen: NIAS Press.
Tanabe, S. (1991). Spirits power and the discourse of female gender. In M. Chitakasem and A. Turton (Ed.), Thai constructions of knowledge. London: SOAS.
Tran, B. (2022). “Queer deities of Dao Mau - A Vietnamese indigenous- And its religious tolerance toward gender diversity”. Asian Studies, 12(1), 715-723.
