ปัจจัยที่มีผลกระทบต่อการเป็นวิทยุดิจิทัลของสถานีวิทยุกระจายเสียงสถาบันการศึกษา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาสภาพการณ์ของสถานีวิทยุกระจายเสียงสถาบันการศึกษาต่อการเปลี่ยนแปลงสู่วิทยุกระจายเสียงระบบดิจิทัลและศึกษาปัจจัยภายในและปัจจัยภายนอกที่มีผลกระทบต่อการเป็นวิทยุดิจิทัลของสถานีวิทยุสถาบันการศึกษา          ใช้วิธีการวิจัยเชิงคุณภาพโดยการวิเคราะห์ข้อมูลเอกสาร การสังเกตการณ์และการสัมภาษณ์    เชิงลึก มีผู้ให้ข้อมูลสำคัญจำนวน 3 กลุ่ม ได้แก่ ผู้บริหารสถานีวิทยุในเครือข่ายพันธมิตรวิทยุสถาบันการศึกษา จำนวน 9 แห่ง  นักวิชาการด้านสื่อสารมวลชน และบุคลากรจากสำนักงาน กสทช.

            ผลการวิจัยจากการวิเคราะห์เอกสาร พบว่า (1) การเปลี่ยนผ่านสู่การออกอากาศในระบบดิจิทัลของสถานีวิทยุกระจายเสียงสถาบันการศึกษา ต้องพิจารณาบทบัญญัติและกฎหมายอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง รวมทั้งบริบทด้านการเมือง เศรษฐกิจ สังคม และเทคโนโลยี มาใช้พิจารณาประกอบ (2) สภาพการดำเนินการต่อการเปลี่ยนแปลงสู่ระบบดิจิทัล พิจารณาจาก ข้อมูลพื้นฐานสถานีวิทยุสถาบันการศึกษาแต่ละแห่ง ได้แก่ จุดเริ่มต้น วัตถุประสงค์ พันธกิจ ปัจจัยที่เกี่ยวข้องในการบริหารจัดการสถานี ฯ รวมทั้งการวิเคราะห์สภาพแวดล้อมของสถานี

            ผลการวิจัยจากการสังเกตการณ์ พบว่า สถานีวิทยุสถาบันการศึกษามีความพร้อมในด้านเทคโนโลยีในการดำเนินกิจการ สถานีวิทยุสถาบันการศึกษาทุกแห่งใช้โปรแกรมคอมพิวเตอร์สำหรับการออกอากาศที่แตกต่างกัน นอกจากนี้สถานีวิทยุสถาบันการศึกษาทุกแห่งมีการพัฒนาช่องทางการส่งกระจายเสียงด้วยระบบออนไลน์ แอพพลิเคชันโทรศัพท์มือถือ และการใช้สื่อสังคมออนไลน์ ด้านบุคลากรสถานีวิทยุสถาบันการศึกษา บางแห่งมีปัญหาการขาดแคลนบุคลากรบางส่วนงาน รวมถึงสถานีวิทยุสถาบันการศึกษาบางแห่งบริหารงานร่วมกับบริษัทเอกชน มีการบริหารงานในรูปแบบวิสาหกิจ  สามารถจัดหารายได้เพื่อบริหารจัดการสถานีให้อยู่รอดท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงของสังคม เทคโนโลยี การใช้ชีวิตของประชากร ฯลฯ

            ผลการวิจัยจากการสัมภาษณ์เจาะลึก พบว่า (1) สถานีวิทยุกระจายเสียงสถาบันการศึกษาส่วนใหญ่ มีนโยบายและการส่งเสริมการเตรียมความพร้อมต่อการเปลี่ยนแปลงสู่วิทยุกระจายเสียงระบบดิจิทัล ทั้งด้านเครื่องมือ ช่องทางกระจายเสียงสู่รูปแบบสื่อใหม่ (2) นโยบายของผู้บริหารสถาบันการศึกษาเป็นปัจจัยหลักในการขับเคลื่อนสู่การเปลี่ยนแปลงการส่งกระจายเสียงระบบดิจิทัลของสถานีวิทยุกระจายเสียงสถาบันการศึกษา (3) ผู้ฟังเป็นปัจจัยสำคัญในการดำเนินงานของสถานีวิทยุสถาบันการศึกษา เมื่อเกิดการเปลี่ยนผ่านไปสู่ระบบดิจิทัลทำให้เกิดผู้ฟังกลุ่มใหม่ (4) สถานีวิทยุสถาบันการศึกษาส่วนใหญ่ไม่มีปัญหาอุปสรรคของปัจจัยภายใน และ (5) ปัจจัยภายนอก คือ ผู้ฟังมีแนวโน้มลดลง เนื่องจาก พฤติกรรมผู้ฟังเปลี่ยนแปลงจากการที่ช่องทางข้อมูลข่าวสารเพิ่มมากขึ้น