หลักพุทธธรรมกับปฏิบัติการสาธารณสงเคราะห์ของกลุ่มกู้ภัยที่มีสถาบันพระพุทธศาสนาให้การสนับสนุนในพื้นที่ภาคเหนือของประเทศไทย

สายชล ปัญญชิต; ณัชพล ศิริสวัสดิ์

ผู้แต่ง

สายชล ปัญญชิต ภาควิชาสังคมวิทยา คณะสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัย ศรีนครินทรวิโรฒ
ณัชพล ศิริสวัสดิ์ ภาควิชาภาษาตะวันออก คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย https://orcid.org/0000-0002-4780-9363

คำสำคัญ:

งานสาธารณสงเคราะห์, กลุ่มกู้ภัย, สถาบันพระพุทธศาสนา, หลักพุทธธรรม

บทคัดย่อ

พระพุทธศาสนาเพื่อสังคมเป็นความพยายามในการปรับบทบาทของ สถาบันพระพุทธศาสนาให้ดํารงอยู่ได้ภายใต้วิถีชีวิตของผู้คนในสังคมที่เปลี่ยนแปลง ไป การศึกษาครั้งนี้สนใจหลักพุทธธรรมกับปฏิบัติการสาธารณสงเคราะห์ของกลุ่ม กู้ภัยที่มีสถาบันพระพุทธศาสนาให้การสนับสนุนใน 3 พื้นที่ทางเขตภาคเหนือของประเทศไทย โดยได้รับข้อมูลจากการสัมภาษณ์ควบคู่ไปกับการศึกษาวิจัยเอกสาร และการลงพื้นที่ภาคสนามภายใต้กระบวนการวิจัยเชิงคุณภาพ มีกลุ่มผู้ให้ข้อมูล สําคัญจํานวน 30 รูป/คนเป็นผู้ร่วมการวิจัยในครั้งนี้ โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์ แก่นพุทธธรรมในการปฏิบัติการของกลุ่มกู้ภัย วิเคราะห์การประยุกต์ใช้หลัก พุทธธรรมกับปฏิบัติการของกลุ่มกู้ภัย และพัฒนาข้อเสนอแนะเชิงนโยบายเกี่ยวกับ จิตอาสาวิถีพุทธในการทํางานกู้ชีพกู้ภัยตามหลักพุทธธรรม

ผลการวิจัยพบว่า หลักพุทธธรรมที่เป็นแก่นในปฏิบัติการของกลุ่มกู้ภัย ดํารงอยู่ในระดับพื้นฐานความคิดหรือจิตใจ ช่วยหนุนนําการทํางานอาสาสมัครใน หน่วยกู้ภัยให้เกิดประโยชน์สูงสุดภายใต้บริบทของสังคหธุระ คือ การบริการแก่ สังคม เมื่อต้องเผชิญกับเหตุการณ์ที่ต้องเข้าไปให้ความช่วยเหลือ กลุ่มกู้ภัยมีการ ประยุกต์ใช้หลักพุทธธรรมที่เกื้อกูลต่อการปฏิบัติงานอย่างเหมาะสมตามลําดับ ขั้นตอน ตั้งแต่ก่อนปฏิบัติงาน ขณะปฏิบัติงาน และภายหลังปฏิบัติงาน สําหรับ การพัฒนาข้อเสนอแนะเชิงนโยบายเกี่ยวกับจิตอาสาวิถีพุทธในการทํางานกู้ชีพกู้ภัย แสดงให้เห็นถึงการเชื่อมโยงหลักพุทธธรรมในการกําหนดพันธกิจในปฏิบัติการของ กลุ่มกู้ภัยและการพัฒนาจิตอาสาวิถีพุทธ ซึ่งจะนําไปสู่จุดเริ่มต้นของการมีส่วนร่วม ในการดําเนินงานของกลุ่มกู้ภัยได้อย่างยั่งยืนและมีประสิทธิภาพ

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

กรมการศาสนา. (2500). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับหลวง. (อนุสรณ์งานฉลอง 25 พุทธศตวรรษ). พระนคร: การศาสนา.

ชลวิทย์ เจียรจิตต์. (2560). ศาสนากับการพัฒนา (พิมพ์ครั้งที่ 2). ดีไซน์ ดีไลท์.

ชลวิทย์ เจียรจิตต์. (2565). สู่สังคมชาญชรา: นวัตกรรมทางสังคมกับการเสริมสร้าง เครือข่ายเพื่อการพัฒนาศักยภาพผู้สูงอายุในสังคมไทย. วารสารพัฒนา สังคม, 24(1), 49–67.

ชลวิทย์ เจียรจิตต์. (2566). พุทธนววิถี: บทเรียนระหว่างโควิดและเส้นทางสู่ชีวิต วิถีถัดไป (พิมพ์ครั้งที่ 3). พระนครศรีอยุธยา: สถาบันวิจัยพุทธศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย.

ชลวิทย์ เจียรจิตต์, และสายชล ปัญญชิต. (2565). สังฆะ สังคม สุขภาวะ: บทวิเคราะห์ทางสังคมวิทยากับการสร้างสุขภาวะวิถีพุทธขององค์กรพระพุทธศาสนา (พิมพ์ครั้งที่ 2). สํานักงานกองทุนสนับสนุนการ สร้างเสริมสุขภาพ.

ชลวิทย์ เจียรจิตต์, และสายชล ปัญญชิต. (2566). ปฏิบัติการทางศาสนากับการ พัฒนาสุขภาวะวิถีพุทธในสังคมไทย: มุมมองทางสังคมวิทยา. วารสารธรรมศาสตร์, 42(2), 38–53.

ณัชพล ศิริสวัสดิ์. (2564). การศึกษาเครือข่ายงานสาธารณสงเคราะห์ของคณะสงฆ์ ไทยในสถานการณ์การแพร่ระบาดของโรคติดเชื้อไวรัสโคโรนา 2019 (โควิด-19). วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 10(3), 264–277.

ธันนิกานต์ สูญสิ้นภัย ชยันตราคม. (2561). เครือข่ายการพัฒนาสังคมและ สิ่งแวดล้อม รูปแบบ กระบวนการ และการจัดการของคณะสงฆ์ จังหวัดร้อยเอ็ด. วารสาร มจร การพัฒนาสังคม, 3(2), 1–12.

ธานี สุวรรณประทีป, วุฒินันท์ กันทะเตียน, และกณภัทร ไตรพรพัฒนา. (2566). 3 ไตร 3 โอวาท พัฒนาหน่วยอบรมประชาชนประจําตําบล (อ.ป.ต.). นนทบุรี: นิติธรรมการพิมพ์.

ธานี สุวรรณประทีป, วุฒินันท์ กันทะเตียน, และพงษ์พัฒน์ ใหม่จันทร์ดี. (2565). รูปแบบการเสริมสร้างสุขภาวะวิถีพุทธเพื่อป้องกันการดื่มเครื่องดื่ม แอลกอฮอล์และการสูบบุหรี่ในเยาวชนไทย. วารสารพุทธศาสน์ศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 29(2), 54–74.

ประทุม อังกูรโรหิต. (2554). สถาบันทางพระพุทธศาสนากับงานสังคมสงเคราะห์ ในประเทศไทย. วารสารพุทธศาสน์ศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 18(3), 31–38.

ปรีชา ช้างขวัญยืน, และสมภาร พรมทา (บรรณาธิการ). (2547). มนุษย์กับศาสนา. กรุงเทพฯ: โครงการเผยแพร่ผลงานวิชาการ คณะอักษรศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ. ปยุตฺโต). (2555). พจนานุกรมพุทธศาสตร์ ฉบับประมวลธรรม (พิมพ์ครั้งที่ 23). กรุงเทพฯ: สํานักพิมพ์ผลิธัมม์.

พระมหาสุทิตย์ อาภากโร. (2558). พระพุทธศาสนากับการพัฒนาสังคม. พระนครศรีอยุธยา: มหาจุฬาลงกรณ์ราชวิทยาลัย.

พัฒนา กิติอาษา. (2550). ความเป็นอนิจจังของพุทธไทย: จากสิ่งตกทอดผูกพัน จากอดีต ถึงความทันสมัย และการแตกตัวออกเป็นเศษเสี่ยง. วารสารสังคมศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่, 19(1), 131–180.

พินิจ ลาภธนานนท์. (2564). สังฆะ สาธารณสงเคราะห์ สังคมสุขภาวะ. นนทบุรี: นิติธรรมการพิมพ์.

พินิจ ลาภธนานนท์, และคณะ. (2562). แนวคิดพุทธศาสนาเพื่อสังคม สังคหธุระ และสาธารณสงเคราะห์วิถีพุทธ. นนทบุรี: นิติธรรมการพิมพ์.

พินิจ ลาภธนานนท์, สายชล ปัญญชิต, และภูเบศ วณิชชานนท์. (2564). สังคมวิทยา ของพระพุทธศาสนาเพื่อสังคม: บทวิเคราะห์ว่าด้วยงานสาธารณสงเคราะห์ วิถีพุทธของคณะสงฆ์ไทย. วารสาร มจร สังคมศาสตร์ปริทรรศน์, 10(2), 25–38.

พิรญาณ์ แสงปัญญา, และพินิจ ลาภธนานนท์. (2564). พุทธศาสนาเพื่อสังคม: บทบาทพระสงฆ์ด้านงานสาธารณสงเคราะห์ กรณีศึกษาพระราชธรรมนิเทศ (พระพะยอม กลฺยาโณ) วัดสวนแก้ว จังหวัดนนทบุรี. วารสาร มหาจุฬานาครทรรศน์, 8(3), 288–302.

พุทธทาสภิกขุ. (2532). ใจความสําคัญแห่งคู่มือมนุษย์. กรุงเทพฯ: ธรรมสภา. ภาวิกา ศรีรัตน์บัลล์. (2566). Sociology of Death – ความหมายของความตาย. เชียงใหม่: สํานักงานการวิจัยแห่งชาติ.

รัตนา บุญมัธยะ โตสกุล. (2550). ชาวนาอีสาน ชาติไทย และการพัฒนาไปสู่ความ ทันสมัย. วารสาร สังคม ศาสตรสังคมศาสตร์, 19(1), 69–129

รัชพล ศิริรัตน์พิริยะ. (2561). หลักพุทธธรรมเพื่อการปฏิบัติงานอาสาสมัครกู้ชีพและ บรรเทาสาธารณภัย. วารสาร มจร นครน่านปริทรรศน์, 2(2), 117–130.

วัชระ งามจิตรเจริญ. (2552). แนวคิดในการใช้พุทธธรรมเพื่อการดําเนินการ ทางเศรษฐกิจในสังคมทุนนิยม. วารสารพุทธศาสน์ศึกษา จุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย, 16(1), 52–76.

วุฒินันท์ กันทะเตียน. (2563). โครงการศึกษาองค์ความรู้ด้านสาธารณสงเคราะห์ ในคัมภีร์พระพุทธศาสนา. วารสารสันติศึกษาปริทรรศน์ มจร, 8(1), 65–74.

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป. อ. ปยุตฺโต). (2562). พุทธธรรม ฉบับปรับขยาย (พิมพ์ครั้งที่ 53). กรุงเทพฯ: มหาวิทยาลัยเอเชียอาคเนย์.

อมรา พงศาพิชญ์. (2541). วัฒนธรรม ศาสนาและชาติพันธุ์: วิเคราะห์สังคมไทย แนวมานุษยวิทยา (พิมพ์ครั้งที่ 5). สํานักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์ มหาวิทยาลัย.

อมรา พงศาพิชญ์, และคณะ. (2546). องค์กรสาธารณประโยชน์ในประเทศไทย. กรุงเทพฯ: สถาบันวิจัยสังคม จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

อารตี อยุทธคร. (2565). ลัทธิพิธีพระพิฆเนศในเชียงใหม่: ความศักดิ์สิทธิ์ ผัสสะและ สื่อสังคมออนไลน์. เชียงใหม่: ศูนย์อินเดียศึกษา มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

Gez, Y.N. (2018). Traditional Churches, Born Again Christianity, and Pentecostalism Religious Mobility and Religious Repertoires in Urban Kenya. Cham: Palgrave Macmillan.

Giddens, A. (1984). The Constitution of Society: Outline of the Theory of Structuration. Cambridge: Polity Press.

Lapthananon, P. (2012). Development Monks in Northeast Thailand. Kyoto: Kyoto University Press.

Munson, H. (1986). Geertz on religion: The theory and the practice. Religion, 16(1), 19–32.

Queen, C.S. (2000). Introduction: A New Buddhism. In Engaged Buddhism in the West, Christopher Queen (ed.), pp.1–34. Somerville, MA: Wisdom Publications.