รูปแบบวัดสมานรัตนารามที่ตอบสนองความต้องการของชุมชน

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อนำเสนอรูปแบบของวัดสมานรัตนารามที่ตอบสนองความต้องการของชุมชน การศึกษานี้เป็นการศึกษาจากเอกสารและบทสัมภาษณ์ จากการศึกษาพบว่า วัดสมานรัตนารามมีรูปแบบที่สนองความต้องการของชุมชน ผ่านการจัดรูปแบบให้เป็นวัดสร้างประโยชน์ทันตาเห็น ซึ่งชาวบ้านสามารถเข้ามาประกอบอาชีพภายในวัดได้ มีการจัดสภาพแวดล้อมภายในวัดให้เป็นสถานที่พักผ่อน มีความเป็นระเบียบและสะอาด มีสร้างสิ่งศักดิ์สิทธิ์เพื่อเป็นที่ยึดมั่น และเกิดความศรัทธาในคุณธรรมความดีที่ปรากฏในสิ่งศักดิ์สิทธิ์เหล่านั้น และมีการบริหารจัดการที่เป็นธรรมและก่อความสามัคคี ผ่านการบริหารจัดการของเจ้าอาวาสที่จัดการคุณภาพและราคาสินค้าที่เป็นธรรม อีกทั้งมีการการสร้างสถานที่ให้เหมาะสำหรับการไหว้พระ สวดมนต์ ทำบุญ และวางรูปแบบการสร้างและจัดการวัดด้วยการอนุรักษ์สถาปัตยกรรมและประวัติศาสตร์ภายในวัด สร้างสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้เกิดความเกี่ยวข้องกันระหว่างวัดกับชุมชน ไม่เน้นการสร้างสิ่งก่อสร้างที่ไม่เกิดประโยชน์ มีรูปแบบการสร้างและจัดการทางด้านจิตใจ ผ่านการบ่มเพาะคำสอนทางศาสนาในเรื่องศรัทธา การให้ทานและความกตัญญู มีการพัฒนาวัดให้เป็นส่วนหนึ่งของชุมชนในแง่ของการเปิดพื้นที่ให้ชุมชนเข้ามามีส่วนร่วมกับกิจกรรมต่างๆ ภายในวัด สุดท้ายเป็นวัดที่มีรูปแบบทางกายภาพร่มรื่น ปลอดภัย เหมาะกับคนทุกเพศ ทุกวัย และเดินทางไปมาสะดวก

วัดสมานรัตนารามและวัดในอุดมคติทางพระพุทธศาสนามีความเหมือนกันในแง่ของความเป็นวัดทางด้านจิตใจในแง่ของความศรัทธาและการให้ทาน และมีรูปแบบการจัดการให้เป็นศูนย์กลางของชุมชน มีการส่งเสริมและสนับสนุนในการพัฒนาชุมชน เป็นที่พึ่งพิงยามยากลำบาก ส่วนความต่างกันคือ วัดสมานรัตนารามก่อสร้างสิ่งต่างๆ ในวัดตามศรัทธา และพัฒนาวัดให้ที่เป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของบ้านเมือง มีวิธีการปฏิบัติที่สอดคล้องกับชุมชนนั้นอย่างแยกไม่ออก รูปแบบวัดดังกล่าวนี้จะพบในแบบวัดคามวาสีและนครวาสี โดยมีเจ้าอาวาสเป็นศูนย์กลางของการปกครองและพัฒนาวัด ขณะที่วัดในอุดมคติทางพระพุทธศาสนาเน้นไปที่การสร้างวัดให้เหมาะสมกับวิถีชีวิตของนักบวชหรือบรรพชิตที่เน้นความสงบ เรียบง่ายและไม่วุ่นวาย วัดในแบบนี้เป็นการแสวงหาสถานที่อันเหมาะสมสำหรับการเป็นอยู่ของนักบวชมากกว่าจะสร้างขึ้นใหม่ เป็นรูปแบบวัดแบบอรัญญวาสี และการสร้างหรือบูรณะวัดนั้นเป็นเรื่องของชุมชนจะดำเนินการมากกว่าจะเป็นหน้าที่ของพระภิกษุ