พระพุทธเจ้ากับมรรควิธีสู่ความหลุดพ้นของศาสนาอื่น

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อการศึกษาท่าทีของพุทธศาสนาต่อมรรค วิธีสู่ความหลุดพ้นของศาสนาอื่น โดยมุ่งเน้นการวิเคราะห์หลักธรรมและคําสอน ในพระไตรปิฎกเป็นเอกสารชั้นต้น นอกจากนี้ ในกระบวนวิเคราะห์จะได้พิจารณา ข้อถกเถียงที่ปรากฏในอรรถกถา หนังสือ และบทความวิชาการที่เกี่ยวข้องกับ ประเด็นเรื่องท่าทีของพุทธศาสนาต่อมรรควิธีสู่ความหลุดพ้นของศาสนาอื่นทั้ง ภาษาไทยและภาษาอังกฤษ จากการศึกษาพบว่าพุทธศาสนาไม่ได้มองว่าทุกศาสนา มีจุดหมายสูงสุดร่วมกัน ดังนั้น มรรควิธีของแต่ละศาสนาจึงแตกต่างกันขึ้นอยู่กับ จุดหมายสูงสุดของแต่ละศาสนา สําหรับพุทธศาสนา จุดหมายสูงสุดคือความหลุดพ้น จากความทุกข์อย่างสิ้นเชิง และหลักอริยมรรคมีองค์แปดคือมรรควิธีเดียวเท่านั้นที่นําไปสู่จุดหมายสูงสุด อย่างไรก็ตาม พุทธศาสนาไม่ได้ปฏิเสธความเป็นไปได้ที่ มรรควิธีนี้จะมีอยู่ในหลักคําสอนของศาสนาอื่น เพราะ 1. พุทธศาสนายืนยันว่า สัจธรรมเป็นสิ่งสากลโดยพระพุทธเจ้าเป็นเพียงผู้ค้นพบและผู้อื่นก็สามารถค้นพบ ได้โดยไม่ต้องผ่านพุทธศาสนา 2. แม้ว่าหลักอริยมรรคมีองค์แปดคือมรรควิธีเดียว สู่ความหลุดพ้น แต่หลักอริยมรรคมีองค์แปดสามารถถูกเผยแสดงได้ในหลากหลาย นามและรูปแบบขึ้นอยู่กับบริบททางสังคมและสติปัญญาของผู้ฟังธรรม ด้วยเหตุนี้ จึงน่าเชื่อได้ว่าพระพุทธเจ้ายังไม่ได้ทรงแสดงหลักอริยมรรคมีองค์แปดออกมาใน ทุกรูปแบบ และ 3. พุทธศาสนาเสนอเกณฑ์พิจารณาความจริงของหลักคําสอน ของศาสนาทั้งหลายซึ่งเปิดโอกาสความเป็นไปได้ที่ศาสนาอื่นอาจมีมรรควิธีที่นํา ไปสู่ความหลุดพ้น