พุทธประวัติตอนประสูติจากนิทานกถาและลลิตวิสตระ: การศึกษาเปรียบเทียบด้านสารัตถะ

บทคัดย่อ

บทความวิจัยนี้มุ่งศึกษาเปรียบเทียบชีวประวัติของพระศากยมุนีตอน ประสูติช่วงที่พระโพธิสัตว์เสด็จอยู่บนสวรรค์ชั้นดุสิตจนถึงช่วงตรัสอาสภิวาจาจาก นิทานกถาแห่งชาตกัฏฐกถาอันเป็นวรรณกรรมพุทธประวัติในหลักฐานชั้นอรรถกถา ที่สําคัญของพุทธศาสนานิกายเถรวาทที่บันทึกด้วยภาษาบาลี และลลิตวิสตระอัน เป็นวรรณกรรมพุทธประวัติที่กล่าวถึงแต่เฉพาะชีวประวัติของพระศากยมุนีสํานวน ของนิกายสรวาสติวาทินที่บันทึกด้วยสันสกฤตผสม โดยมีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษาเปรียบเทียบพุทธประวัติด้านเนื้อหาตอนประสูติจากนิทานกถากับลลิตวิสตระ (2) ศึกษาแนวคิดสําคัญในการเรียบเรียงพุทธประวัติตอนประสูติ จากคัมภีร์ทั้งสอง เพื่อให้ทราบถึงลักษณะคล้าย ลักษณะต่างและลักษณะเฉพาะ ในด้านเนื้อหาของพุทธประวัติในแต่ละสํานวน การวิจัยในครั้งนี้เป็นการวิจัย เชิงพรรณนาโดยศึกษาค้นคว้าทางเอกสารชั้นปฐมภูมิและทุติยภูมิ การศึกษา เปรียบเทียบพุทธประวัติของวรรณกรรมพุทธประวัติของทั้งสองนิกาย พบว่า พุทธประวัติที่วรรณกรรมพุทธประวัติของทั้งสองนิกายมีเนื้อหาที่คล้ายกัน มีเนื้อหากล่าวถึงเหตุการณ์เดียวกันแต่มีความแตกต่างกัน และมีเนื้อหาที่ปรากฏ เฉพาะในนิทานกถาหรือลลิตวิสตระ เนื้อเรื่องที่ทั้งสองนิกายกล่าวตรงกัน โดยส่วนใหญ่เป็นพุทธประวัติที่เรียบเรียงขึ้นมาจากพื้นฐานแนวคิดสําคัญ เรื่องกฎธรรมดาของพระโพธิสัตว์ที่ปรากฏอยู่ในมหาปทานสูตรภาษาบาลี หรือ มหาวทานสูตรภาษาสันสกฤต และธรรมอันน่าอัศจรรย์ที่ปรากฏใน อัจฉริยัพภุตธัมมสูตร ซึ่งเปรียบเสมือนโครงเรื่องหลักของพุทธประวัติที่ครอบคลุม เนื้อหาตั้งแต่พระโพธิสัตว์จุติจากสวรรค์ชั้นดุสิต เสด็จอยู่ในพระครรภ์ของพระมารดา จนกระทั่งประสูติ นอกจากนี้ เหตุการณ์พุทธประวัติตอนประสูติยังได้เน้นยํ้าเรื่อง “บารมี” ของพระโพธิสัตว์ในฐานะของผู้ที่มีความเป็นเลิศในทางธรรมกว่า บุคคลธรรมดาทั้งปวงอันมีผลต่อการสร้างศรัทธาในพระพุทธองค์