การวิเคราะห์วินัยภิกษุณีสงฆ์ในฐานะกระบวนการปฏิบัติที่นำสู่การบรรลุธรรมของสตรี
คำสำคัญ:
กายสตรี, ความทุกข์เฉพาะทั้งห้าประการของสตรี, ภิกขุนีปาติโมกข์ (วินัยภิกษุณีสงฆ์), การบรรลุธรรมบทคัดย่อ
บทความนี้มุ่งวิเคราะห์ภิกขุนีปาติโมกข์ (วินัยของภิกษุณีสงฆ์) และตัวบทใน คัมภีร์ภิกขุนีวิภังค์ โดยเชื่อมโยงกับแนวคิดเรื่อง “ความทุกข์เฉพาะทั้งห้าประการของสตรี” ในตัวบท อาเวณิกสูตร ซึ่งเป็นความทุกข์เฉพาะอันเนื่องด้วยกายสตรีที่แตกต่างจากกายบุรุษทั้งกายเชิงชีววิทยาและกายเชิงบริบททางสังคมและวัฒนธรรม ทำให้น่าเชื่อได้ว่าพุทธศาสนาน่าจะมีกระบวนการปฏิบัติเพื่อนำสู่การดับทุกข์ที่ผ่านความเข้าใจเรื่องกายแตกต่างกันระหว่างบุรุษกับสตรี บทความนี้จะวิเคราะห์วินัยภิกษุณีสงฆ์ในฐานะเป็นกระบวนการปฏิบัติอันนำสู่การบรรลุธรรมของสตรีที่บัญญัติขึ้นเพื่อจัดการกับความทุกข์อันเนื่องจากกายเชิงชีววิทยาและขจัดอุปสรรคที่มีต่อกายเชิงบริบททางสังคมและวัฒนธรรมของสตรี
Downloads
เอกสารอ้างอิง
ฉัตรสุมาลย์ กบิลสิงห์ ษัฏเสน. (2011). สัทธรรมปุณฑรีกสูตร. กรุงเทพมหานคร: บจก. ส่องศยาม.
ฉัตรสุมาลย์ กบิลสิงห์. (2559). ธรรมลีลา. ฉัตรสุมาลย์ : สมมติสีมารักษาพระศาสนา. มติชนสุดสัปดาห์ (ฉบับวันที่ 28 ต.ค. – 3 พ.ย. 59). สืบค้นจาก https://www.matichonweekly.com/column/article_13625
ธัมมนันทา ภิกษุณี. (2547). เรื่องของภิกษุณีสงฆ์ รวบรวมข้อมูลจากการบรรยายและข้อเขียน ของ ธัมมนันทาภิกษุณี. กรุงเทพฯ: ส่องศยาม จำกัด.
พนอม บุญเลิศ. (2547). ความสัมพันธ์ระหว่างจิตกับกายในพุทธปรัชญาเถรวาท (วิทยานิพนธ์อักษรศาสตรมหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย).
พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. เฉลิมพระเกียรติ สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์พระบรมราชินีนาถ พุทธศักราช 2539. พิมพ์ครั้งแรก. กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระมหาธีรวัฒน์ ธีรวฑฺฒเนเมธี (พันธ์ศรี). (2544). การศึกษาเปรียบเทียบแนวคิดเรื่องจิตกับกายในปรัชญาของเรเนเดส์การ์ตส์กับพุทธปรัชญาเถรวาท (วิทยานิพนธ์พุทธศาสตรมหาบัณฑิต, มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย).
พลเผ่า เพ็งวิภาศ. (2561). การวิเคราะห์บทบาทของภิกษุณีในพระพุทธศาสนา (พุทธศาสตรดุษฎีบัณฑิต, มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย). สืบค้นจาก http://mcupress.mcu.ac.th/site/thesiscontent_desc.php?ct=1&t_id=3634
มหามกุฎราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์. (2525). พระสูตรและอรรถกถา แปล เล่มที่ 29. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ : มหามกุฎราชวิทยาลัย.
มหามกุฎราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์. (2525). พระสูตรและอรรถกถา แปล เล่มที่ 41. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ : มหามกุฎราชวิทยาลัย.
มหามกุฎราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์. (2525). พระสูตรและอรรถกถา แปล เล่มที่ 43. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ : มหามกุฎราชวิทยาลัย.
รัตน์ นามะสนธิ. (2501). คัมภีร์โหราศาสตร์ สตรีชาฎก. พระนคร: ร.พ. ศิลป์อักษร.
สันติ เมตตาประเสริฐ. (2531). การศึกษาเชิงวิเคราะห์เรื่องความบริสุทธิ์ในคัมภีร์ธรรมศาสตร์ (วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย).
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาวชิรญาณวโรรส. (2498). วินัยมุข เล่ม 3 [หลักสูตรนักธรรมชั้นเอก]. กรุงเทพฯ : มหามกุฏราชวิทยาลัย.
สุธาดา เมฆรุ่งเรืองกุล. (2557). ผู้หญิงในพุทธศาสนา บทสนทนาจะลึกกับภิกษุณีสายเถรวาทรูปแรกของไทย: หลวงแม่ธัมมนันทา. กรุงเทพฯ : สำนักพิมพ์ บริษัท พลังแม่ จำกัด.
สุมาลี มหณรงค์ชัย. (2560). “รูปปรมัตถ์”กับ “ร่างกาย” ในพุทธศาสนาเถรวาท. ภาษา ศาสนา และวัฒนธรรม. 6 (1).
เสฐียรพงษ์ วรรณปก. (2556). ๔๐ พระอรหันต์ บรรลุธรรมพุทธสมัย. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์มติชน.
เสมอ บุญมา. (2521). ภิกษุณีในพระพุทธศาสนา (วิทยานิพนธ์ปริญญาอักษรศาสตรมหาบัณฑิต, จุฬาลงกรณมหาวิทยาลัย).
หลวงเทพดรณานุศิษฏ์ (ทวี ธรมธัช ป. ๙ ), (2540). ธาตุปฺปทีปิกา หรือพจนานุกรม บาลี - ไทย. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย.
หอพระสมุดวชิรญาณ. (2457). หนังสือสาวกนิพพาน เล่ม ๒ พิมพ์แจกในงานพระศพ พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นสรรควิไสยนรบดี พ.ศ. 2457.
อดิศักดิ์ ทองบุญ. (2533). คู่มืออภิปรัชญา. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
Clarke, Shayne. (2014). Family Matters in Indian Buddhist Monasticisms. Honolulu: University of Hawaii Press.
Grünhagen, C. (2011). The female body in early Buddhist literature. Religion and the Body, 23, pp. 100-114. https://doi.org/10.30674/scripta.67383
Schopen, Gregory. (2014). Buddhist Nuns, Monks, and Other Worldly Matters: Recent Papers on Monastic Buddhism in India. Honolulu :University of Hawaii Press.
Blackstone, K. R. (2000). Women in the Footsteps of the Buddha: Struggle for Liberation in the Therigatha. Delhi: Motilal Banarsidass Publishers Private Limited.
Paul, D. (1981). Buddhist Attitudes toward Women's Bodies. Buddhist-Christian Studies, 1, pp.63-71. https://doi.org/10.2307/1390100.
Engelmajer, P. (2014). Women in Pāli Buddhism: walking the spiritual paths in mutual Dependence. New York: Routledge.
Wilkinson, R. (Ed.). (2007). “The Buddhist Body: From Object of Desire to Subject of Mindfulness”, New essays in comparative aesthetics. Newcastle, UK.: Cambridge Scholars Pub.
Mittal, S., & Thursby, G. (Eds.). (2008). Studying Hinduism: Key Concepts and Methods, New York: Routledge.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของศูนย์พุทธศาสน์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับศูนย์พุทธศาสน์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใดๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
