การถอดรื้อประวัติศาสตร์การแตกนิกายของพุทธศาสนายุคแรก และความเข้าใจเกี่ยวกับนิกายเถรวาทและมหาสังฆิกะ
คำสำคัญ:
การแตกนิกาย, พุทธศาสนาเถรวาท, มหาสังฆิกะ, พหุนิยมทางวัฒนธรรมบทคัดย่อ
บทความนี้มีวัตถุประสงค์ (1) เพื่อศึกษาการแตกนิกายของพุทธศาสนา ในอินเดียช่วงพุทธศตวรรษที่ 1-3 (543-200 ปีก่อน ค.ศ.) และข้อกล่าวหาที่มีต่อ นิกายมหาสังฆิกะและนิกายอื่น ๆ ที่ปรากฏในคัมภีร์บาลี (พระไตรปิฎก อรรถกถา และคัมภีร์ทีปวังสะ) ของพุทธศาสนาเถรวาท (2) เพื่อรื้อสร้างความเข้าใจเกี่ยวกับ พุทธศาสนานิกายมหาสังฆิกะ ที่ถูกกล่าวหาว่าเป็นสาเหตุของความย่อหย่อนในพระธรรมวินัยและทําให้เกิดความแตกแยกในคณะสงฆ์ภายหลังพุทธปรินิพพาน (3) เพื่อนําเสนอความเป็นไปได้ใหม่ในการทําความเข้าใจ อัตลักษณ์ของพุทธ ศาสนานิกายเถรวาทในสังคมไทยจากการสนทนากับแนวคิดพหุนิยมทางวัฒนธรรม (Multiculturalism) ของ ชาร์ลส์ เทย์เลอร์
ในช่วงหลังพุทธกาล ระหว่าง 1-300 ปี มีข้อมูลและบทศึกษาที่นํามา วิเคราะห์ใหม่บ่งชี้ว่า นิกายมหาสังฆิกะที่ถูกกล่าวหามานานว่าเป็นสาเหตุแห่ง การแตกแยก เป็นภิกษุผู้ประพฤตินอกพระธรรมวินัยที่รวบรวมไว้ในสังคายนา ครั้งที่ 1 เป็นเสี้ยนหนามแห่งพระพุทธศาสนาและนําความเสื่อมทรามมาสู่พระธรรม วินัยของพระพุทธเจ้า อาจไม่ใช่ความจริงที่ปราศจากข้อโต้แย้ง ถ้าข้อมูลและ ข้อเสนอในงานวิจัยนี้มีนํ้าหนักน่าเชื่อถือ ทัศนะดั้งเดิมที่มีต่อพุทธศาสนายุคแรก และความเข้าใจที่ว่าฝ่ายเถรวาทเป็นเพียงนิกายเดียวที่รักษาพระธรรมวินัยอัน บริสุทธิ์ที่รวบรวมไว้โดยพระอรหันต์ในสังคายนาครั้งที่ 1 ก็พึงได้รับทบทวนและ เปิดทางสู่แนวการวิเคราะห์ใหม่ที่แตกต่างจากเดิมได้
Downloads
เอกสารอ้างอิง
กรมศิลปากร. (2557). พระคัมภีร์ทีปวงศ์ : ตำนานว่าด้วยการประดิษฐานพระพุทธศาสนาในลังกาทวีป (ปุ้ย แสงฉาย, ผู้แปล). พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพฯ : สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์ กรมศิลาปากร.
คณาจารย์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์. (2552). ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
คอนซ์, เอดเวิร์ด. (2552). พุทธศาสนา สาระและพัฒนาการ. (นิธิ เอียวศรีวงศ์ ผู้แปล). พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพฯ: มติชน.
ชาซิกุ, ซาซากิ. (2560). “วิธีเขียนแผนภาพการแตก 18 นิกาย” ธรรมธารา วารสารวิชาการทางพระพุทธศาสนา, 3(1),127-162.
ชาญณรงค์ บุญหนุน. (2543). “การสังคายนาในมุมมองใหม่ หนทางสู่การแก้ปัญหาคณะสงฆ์ไทยปัจจุบัน” วารสารพุทธศาสน์ศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 7(2), 5-29.
ซิว ซุหลุน. (2547). ถังซำจั๋ง จดหมายเหตุการเดินทางสู่ดินแดนตะวันตกของมหาราชวงศ์ถัง. กรุงเทพฯ : มติชน.
บรรเจิด ชวลิตเรืองฤทธิ์. (2558). “เถรวาทกับหินยานต่างกันอย่างไร” ธรรมธารา วารสารวิชาการทางพระพุทธศาสนา, 1(1), 55-96.
พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตฺโต). (2543). รู้จักพระไตรปิฎกเพื่อเป็นชาวพุทธที่แท้. กรุงเทพฯ: มูลนิธิพุทธธรรม.
พระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตฺโต). (2544). ทัศนะของพระพุทธศาสนาต่อสตรีและการบวชเป็นภิกษุณี. พิมพ์ครั้งที่ 4. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์สุขภาพใจ.
พระมหาสมชาย ฐานวุฑฺโฒ. (2558). “สิกขาบทในพระปาฏิโมกข์เกิดขึ้นเมื่อใด” ธรรมธารา วารสารวิชาการทางพระพุทธศาสนา, 1(1), 13-54.
พระโสภณคณาภรณ์ (ระแบบ ฐิตญาโณ). (2529). ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา. กรุงเทพฯ: กองทุนไตรรัตนานุภาพ.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์. (2539). พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. เล่ม 7, 37. กรุงเทพฯ: มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหามุกฎราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์. (2525ก). พระวินัยปิฎก เล่มที่ 1 ภาคที่ 1 มหาวิภังค์ ปฐมภาคและอรรถกถา. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย.
มหามุกฎราชวิทยาลัย ในพระบรมราชูปถัมภ์. (2525ข). พระอภิธรรมปิฎก เล่มที่ 4 กถาวัตถุ ภาคที่ 1 และอรรถกถา. กรุงเทพฯ: โรงพิมพ์มหามกุฎราชวิทยาลัย.
เมธี พิทักษ์ธีระธรรม. (2559). “Samayabhedoparacnacakra: คำแปลพร้อมเชิงอรรถวิเคราะห์ (1)” ธรรมธารา วารสารวิชาการทางพระพุทธศาสนา, 2(1), 67-103.
เมตฺตานนฺโท ภิกฺขุ. (2545). เหตุเกิด พ.ศ.1 เล่ม 2 วิเคราะห์กรณีปฐมสังคายนาและภิกษุณีสงฆ์. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์พระอาทิตย์.
ทองย้อย แสงสินชัย. (2546). เหตุเกิดเมื่อพ.ศ.2545 เล่ม 2. กรุงเทพฯ: มูลนิธิพุทธธรรม.
สุวรรณา สถาอานันท์. (2550). ศรัทธากับปัญญา : บทสนทนาทางปรัชญาว่าด้วยศาสนา. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
สิริวัฒน์ คำวันสา. (2523). พุทธศาสนาในอินเดีย. กรุงเทพฯ: กรุงสยามการพิมพ์.
เสถียร โพธินันทะ. (2544). ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา. พิมพ์ครั้งที่ 5. กรุงเทพฯ: สร้างสรรค์บุ๊คส์.
อภิชัย โพธิ์ประสิทธิ์ศาสต์. (2551). พระพุทธศาสนามหายาน. พิมพ์ครั้งที่ 1. กรุงเทพฯ: สำนักพิมพ์แห่งจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.
Clarke, Shayne, (2012). “Vinaya.” in Sikl, Jonathan A., et, al.(ed). Brill’s Encyclopedia of Buddhism (60-68). The Natherlands: Leiden Brill.
Cousins, L. S., (2012). “The Teachings of the Abhayagiri School.” Skilling, Peter. et, al.(ed), (2012). How Theravada is Theravada? Exploring Buddhist Identities (67-127). Thailand: Silkworm Books.
Dutt, Sukumar. (1962). Buddhist Monks and Monasteries in India: Their History and Their Contribution to Indian Culture. Delhi: Motilal Banarsidas Publishers.
Gethin, Rupert. (2012). “Was Buddhaghosa a Theravadin? Buddhist Identity in the Pali Commentaries and Chronicles.” Skilling, Peter. et, al.(ed), 2012. How Theravada is Theravada? Exploring Buddhist Identities (1-61). Thailand: Silkworm Books.
Gombrich, Richard F.. (2006).Theravada Buddhism: A Social History from Ancient Banares to Modern Columbo. London: Routledge.
Hick, John. (1985). Problems of Religious Pluralism. U.K.: Palgrave Macmillan.
Nattier, Janice J. and Prebish, Charles S.. (1977). "Mahāsāṃghika Origins: The Beginnings of Buddhist Sectarianism," History of Religions, 16(3), 237-272.
Skilling, Peter. et, al.(ed). (2012). How Theravada is Theravada? Exploring Buddhist Identities. Thailand: Silkworm Books.
Taylor, Charles. (1994). Multiculturalism: Examining the Politics of Recognition. Edited and introduced by Amy Gutmann. U.K.: Princeton University Press.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของศูนย์พุทธศาสน์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับศูนย์พุทธศาสน์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใดๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว
