ทัศนะของพระพุทธเจ้าต่อการเล่าเรียนพระธรรมวินัยจากอุปมาจับงูพิษในอลคัททูปมสูตร

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาวิเคราะห์เจตนาของพระพุทธเจ้า ที่ทรงเปรียบการเรียนพระธรรมวินัยกับการจับงูพิษในอลคัททูปมสูตร มัชฌิมนิกาย มูลปัณณาสก์ ตามแนวคิดของทฤษฎีภาษาศาสตร์ปริชาน ด้วยการศึกษา ภาพพจน์เกี่ยวกับงูที่ปรากฏและคําสอนของพระพุทธเจ้าเกี่ยวกับการศึกษา พระธรรมวินัยในพระไตรปิฎก จากการศึกษาพบว่ามีการใช้ภาพพจน์เกี่ยวกับงู ในพระไตรปิฎก 2 ลักษณะ ได้แก่ ในความหมายที่เกี่ยวข้องกับสิ่งอันตราย ที่บุคคลพึงละเว้น และในความหมายที่เกี่ยวข้องกับการละสรีระเก่าและการ เกิดใหม่ การเปรียบเทียบกับการจับงูพิษในอลคัททูปมสูตรแม้จะใกล้เคียงกับ ภาพพจน์เกี่ยวกับงูในความหมายแรกแต่การที่ทรงสนับสนุนการเรียนพระธรรมวินัยในขณะเดียวกันทําให้เห็นว่าอุปมาจับงูพิษมีนัยเป็นคําเตือนของพระพุทธเจ้า ต่อการเรียนพระธรรมวินัยซึ่งเป็นการงานเบื้องต้นของพระภิกษุ เพราะน่าจะทรง เห็นว่าการสืบทอดศาสนธรรมตั้งอยู่ในบรรยากาศให้ผู้เรียนเกิดกิเลสได้ง่าย พระภิกษุผู้ซึ่งเป็นปุถุชนจึงอาจผิดพลาดร้ายแรงได้เสมอ หากหลงระเริงในความ สําเร็จและลาภสักการะที่เกิดขึ้น ดังนั้น พระภิกษุผู้อยู่บนเส้นทางของการศึกษา ปริยัติจึงต้องสํารวมระวังด้วยความไม่ประมาทและมุ่งมั่นต่อความพ้นทุกข์อันเป็น เป้าหมายของพระพุทธศาสนา