พระสูตรที่นิกายวาตสีปุตรียะไม่ยอมรับว่าเป็น พระพุทธพจน์: ศึกษาในคัมภีร์อภิธรรม โกศภาษยะและกถาวัตถุ

บทคัดย่อ

บทความนี้ได้ยกกรณีตัวอย่างเกี่ยวกับพระสูตรที่ไม่ได้การยอมรับว่าเป็น พระพุทธพจน์จากนิกายหนึ่งในพระพุทธศาสนาชื่อว่านิกายวาตสีปุตรียะ เป็น พระสูตรที่มีบทร้อยกรองโต้ตอบระหว่างพระภิกษุณีไศลาและมาร โดยนิกายวาตสี ปุตรียะปฏิเสธว่าไม่รู้จักพระสูตรดังกล่าว เพราะไม่ใช่พระพุทธพจน์ จึงไม่ได้ท่องจํา สืบทอดต่อกันมา ดังนั้นจึงกล่าวได้ว่า ไม่มีพระสูตรนี้ในพระไตรปิฎกของนิกายวาตสีปุตรียะแล้ว แต่ฝ่ายตรงข้ามที่เป็นคู่วิวาทะคือพระวสุพันธุผู้รจนาคัมภีร์อภิธรรม โกศภาษยะ กลับยอมรับว่าพระสูตรนี้เป็นพระพุทธพจน์ เพราะมีหลักฐานปรากฏ ในพระไตรปิฎกของนิกาย [มูล] สรวาสติวาทในส่วนของคัมภีร์ สังยุกตอาคมะ อีก ทั้งพระสูตรดังกล่าวก็มีปรากฏในพระไตรปิฎกของเถรวาทฝ่ายใต้ อยู่ในส่วนของ คัมภีร์ สังยุตตนิกาย ด้วยเช่นกัน

นอกจากนั้น หลักฐานจากคัมภีร์ กถาวัตถุ รจนาโดยพระโมคคัลลีบุตร ติสสเถระในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราช กลับพบว่า นิกายวาตสีปุตรียะ (เรียกอิงตาม บาลีว่า นิกายวัชชิปุตตกะ) ยอมรับว่าพระสูตรนี้เป็นพระพุทธพจน์ โดยทั่วไปเป็น ที่ทราบกันว่า คัมภีร์ กถาวัตถุ มีความเก่ากว่าคัมภีร์อภิธรรม โกศภาษยะ ดังนั้น จึงสันนิษฐานว่า พระสูตรดังกล่าวได้หายไปจากพระไตรปิฎกของนิกายวาตสีปุตรียะ ณ จุดเวลาใดเวลาหนึ่งในช่วงเวลาหลังจากวิวาทะกับพระโมคคัลลีบุตรติสสเถระ จนก่อนคัมภีร์อภิธรรม โกศภาษยะ จะถูกรจนาขึ้น