พุทธจิตวิทยากับการส่งเสริมดุลยภาพกายจิตตาม แบบแพทย์แผนไทย ด้วยหลักไตรสิกขา

ผู้แต่ง

  • พรรณทิพา ชเนศร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย

คำสำคัญ:

พุทธจิตวิทยา, การดูแล, ดุลยภาพกายจิต, แพทย์แผนไทย, ไตรสิกขา

บทคัดย่อ

กฎธรรมชาติที่เป็นสากลคือ ความเป็นชีวิตประกอบด้วยกายและจิตที่มี ความเชื่อมสัมพันธ์กัน ส่งผลกระทบต่อกัน และด้วยการกระตุ้นเร้าจากสิ่งต่างๆใน โลกที่มีมากมาย ส่งผลกระทบทางกาย หรือทางจิต ทําให้เกิดเสียสมดุล ได้ส่งผลต่อ การเจ็บป่วยทางกายหรือจิต ดังนั้นการดูแลให้กายจิตมีความสมดุลในการทํางาน และชีวิต ก็จะส่งผลให้สุขภาพกายจิตแข็งแรง โดยทางกายคือการมีวิถีชีวิต การกิน ใช้ ถ่าย นอน ได้ตามปกติ ส่วนทางจิต คือการมีจิตที่สงบมั่นคง รู้เท่าทันอารมณ์

การรักษาสมดุลของกายจิตเพื่อให้เกิดดุลยภาพกายจิตเพื่อความยั่งยืน โดยใช้หลักของพุทธจิตวิทยาที่มีแก่นหลักคือ จิต เจตสิก รูป นิพพาน ในการศึกษา วิเคราะห์ชีวิตอย่างลึกซึ้ง และเข้าใจชีวิตตรงตามความเป็นจริง โดยผ่านกระบวนการ พัฒนาตนเองด้วยหลักพุทธธรรม ไตรสิกขา ที่เน้น การฝึกปฏิบัติทั้ง ทางกาย วาจา ใจ เพื่อให้เกิดมีสติ และดึงปัญญามาใช้ในวิถีชีวิต รวมทั้งการนําหลักการแพทย์ แผนไทยที่เป็นศาสตร์แห่งปัญญามาใช้ในการส่งเสริมดุลยภาพกายจิต ส่งผลทําให้ การส่งเสริมดุลยภาพกายจิตมีความมั่งคงและยั่งยืน ซึ่งก็คือเป้าหมายในชีวิตของ มนุษย์ทุกคน

Downloads

Download data is not yet available.

เอกสารอ้างอิง

กองประกอบโรคศิลปะ กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ. (2549). ตําราแพทย์แผนโบราณทั่วไปสาขาเวชกรรม. เล่ม 1. นนทบุรี: กรมสนับสนุนบริการสุขภาพ.

โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์. (2549). หลักการพื้นฐานของสุขภาพองค์รวมในการบําบัดทางเลือกและสุขภาพองค์รวม, สืบค้นจาก http://www.dtam.moph.go.th/alternative/downloads/alter_treatment.pdf.

คู่มือการศึกษาจิตปรมัตถ์ พระอภิธัมมัตถสังคหะ ปริจเฉทที่ 1 จิตตสังคหวิภาค. (20 สิงหาคม 2561). สืบค้นจาก ้https://www.thepathofpurity.com

คู่มือการศึกษากัมมัฎฐานสังคหวิภาค พระอภิธัมมัตถสังคหะ ปริจเฉทที่ 9. (20 สิงหาคม 2561). สืบค้นจาก https://www.thepathofpurity.com.

ชยันต์ พิเชียรสุนทร, แม้นมาศ ชวลิต และวิเชียร จีรวงส์, (2544). คําอธิบายตําราโอสถพระนารายณ์. กรุงเทพมหานคร : อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์พับลิซซิ่ง.

พรรณทิพา ชเนศร์, (2558). คุณภาพชีวิตของผู้ใช้ยาสมุนไพรในการรักษาแบบแพทย์แผนไทยโดยการปรับสมดุลธาตุทั้ง 4 ตามหลักพุทธจิตวิทยา. พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาชีวิตและความตาย. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พรรณทิพา ชเนศร์, (2561). แบบจําลองพุทธจิตวิทยาการบําบัดดูแลและส่งเสริมสุขภาพองค์รวมในแพทย์แผนไทย. วิทยานินธ์หลักสูตรพุทธศาสตรดุษฏีบัณฑิต สาขาพุทธจิตวิทยา. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระธรรมโกศาจารย์ (หลวงพ่อพุทธทาสภิกขุ). (2525). คู่มือมนุษย์ฉบับสมบูรณ์.กรุงเทพมหานคร.

พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). (2539). จะพัฒนาคนกันได้อย่างไร. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพมหานคร :สหธรรมิก.

พระธรรมโมลี(ทองอยู่ ญาณวิสุทฺโธ). (2550). การศึกษาเปรียบเทียบแนวคิดเรื่องสุขภาพแบบองค์รวมในพระพุทธศาสนาเถรวาทกับแนวคิดตะวันตก. สารนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฏีบัณฑิต สาขาพุทธศาสนา. (บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2544). พุทธธรรม ฉบับเดิม. พิมพ์ครั้งที่ 11. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์บริษัทสหธรรมิกจํากัด.

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2535) พระไตรปิฎกบาลี ฉบับมหาจุฬาเตปิฏกํ 2500. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539) พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.

มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพ.(2555). เวชกรรมไทย 1 หน่วยที่ 1-7. นนทบุรี : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.

วสันต์ ศิลปสุวรรณ และพิมพ์พรรณ ศิลปะสุวรรณ. (2542). การวางแผนงานและประเมินผลโครงการส่งเสริมสุขภาพ: ทฤษฏีและการปฏิบัติ. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร: คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตโต). (2561) การศึกษาฉบับง่าย. กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพ์ผลิธัมม์.

สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต) (2561). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์. สืบค้นจาก https://www.watnyanaves.net/uploads/File/books/pdf/dictionary_of_buddhism_vocabulary_version.pdf

สุกาญฏา กลิ่นถือศีล. “รูปกลาปและเซลล์มนุษย์ในพระพุทธศาสนา”. วารสารมจร พุทธปัญญาริทรรศน์ 2, 2 (พฤษภาคม-สิงหาคม 2560) : 67-78.

สุภลักษณ์ ศิวลักษณ์. (2538). ปรัชญาการศึกษา. กรุงเทพมหานคร : ประชาธรรม.

สุ่ม วรกิจพิศาล. (2460). เวชสาตร์วัณณ์ ตําราแพทย์แบบเก่า เล่ม 1, กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์พิศาล บรรณนิติ์.

สินศักดิ์ชนม์ อุ่นพรมมี. (2556). รายงานการประชุมระดับโลกเรื่องการสร้างเสริมสุขภาพ โครงการสวัสดิการวิชาการ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข 2013. กรุงเทพมหานคร: บริษัท ธนาเพรส จํากัด.

เสาวภา พรสิริพงษ์. (2538). การศึกษาภูมิปัญญาหมอพื้นบ้านไทย พ่อใหญ่อาจารย์แคน ลาวงศ์. กรุงเทพมหานคร : สหธรรมมิก.

อรุณพร อิฐรัตน์ และวีรพัฒน์ เงาธรรมทรรศน์. (2541) “สัมพันธ์ระหว่างการแพทย์แผนไทยและ การแพทย์แผนปัจจุบันสอดคล้องหรือแยกออกจากกัน,” วารสารการแพทย์แผนไทย 2, 1, (มีนาคม 2541) : 44-68.

อภิสิทธิ วิริยานนท์. (2542). หลัก 5 อ. ทฤษฏีพอเพียงแห่งสุขภาพ. กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพ์นํ้าฝนจํากัด

Pender, N.J., Murdaugh. CL., & Parsons, MA., (2011). Health Promotion in Nursing Practice. (4th ed.). USA: Appleton & Lange.

Herbert V. Guenther and Leslie S. Kawamura. (1975). Mind in Buddhist Psychology, (California United States of America: Dharma Publishing.

Kemm, J. & Close, A. (1995). Health Promotion Theory and Practice. London: Mac Millian Press.

Tarthang Tulku. (1975). Reflect of Mind : Western Psychology Meets Tibetan Buddhism. U.S.A.: Dharma Publishing.

สัมภาษณ์

รศ. ดร. วารีญา ภวภูตานนท์ ณ มหาสารคาม, ผู้ก่อตั้งรายวิชาพุทธจิตวิทยา, วันที่ 30 เมษายน 2561.

พระอาจารย์พระมหาประนอม ธมฺมาลงฺกาโร รองเจ้าอาวาสวัดจากแดง ผู้ทรงคุณวุฒิด้านอภิธรรมและการเยียวยาผู้ป่วยด้วยธรรมะ, วันที่ 26 กันยายน 2561.

ดาวน์โหลด

เผยแพร่แล้ว

2019-07-02

รูปแบบการอ้างอิง

ชเนศร์ พ. (2019). พุทธจิตวิทยากับการส่งเสริมดุลยภาพกายจิตตาม แบบแพทย์แผนไทย ด้วยหลักไตรสิกขา. วารสารพุทธศาสน์ศึกษา จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, 26(2), 92–119. สืบค้น จาก https://so02.tci-thaijo.org/index.php/jbscu/article/view/165867

ฉบับ

ประเภทบทความ

บทความวิจัย