พุทธจิตวิทยากับการส่งเสริมดุลยภาพกายจิตตาม แบบแพทย์แผนไทย ด้วยหลักไตรสิกขา
คำสำคัญ:
พุทธจิตวิทยา, การดูแล, ดุลยภาพกายจิต, แพทย์แผนไทย, ไตรสิกขาบทคัดย่อ
กฎธรรมชาติที่เป็นสากลคือ ความเป็นชีวิตประกอบด้วยกายและจิตที่มี ความเชื่อมสัมพันธ์กัน ส่งผลกระทบต่อกัน และด้วยการกระตุ้นเร้าจากสิ่งต่างๆใน โลกที่มีมากมาย ส่งผลกระทบทางกาย หรือทางจิต ทําให้เกิดเสียสมดุล ได้ส่งผลต่อ การเจ็บป่วยทางกายหรือจิต ดังนั้นการดูแลให้กายจิตมีความสมดุลในการทํางาน และชีวิต ก็จะส่งผลให้สุขภาพกายจิตแข็งแรง โดยทางกายคือการมีวิถีชีวิต การกิน ใช้ ถ่าย นอน ได้ตามปกติ ส่วนทางจิต คือการมีจิตที่สงบมั่นคง รู้เท่าทันอารมณ์
การรักษาสมดุลของกายจิตเพื่อให้เกิดดุลยภาพกายจิตเพื่อความยั่งยืน โดยใช้หลักของพุทธจิตวิทยาที่มีแก่นหลักคือ จิต เจตสิก รูป นิพพาน ในการศึกษา วิเคราะห์ชีวิตอย่างลึกซึ้ง และเข้าใจชีวิตตรงตามความเป็นจริง โดยผ่านกระบวนการ พัฒนาตนเองด้วยหลักพุทธธรรม ไตรสิกขา ที่เน้น การฝึกปฏิบัติทั้ง ทางกาย วาจา ใจ เพื่อให้เกิดมีสติ และดึงปัญญามาใช้ในวิถีชีวิต รวมทั้งการนําหลักการแพทย์ แผนไทยที่เป็นศาสตร์แห่งปัญญามาใช้ในการส่งเสริมดุลยภาพกายจิต ส่งผลทําให้ การส่งเสริมดุลยภาพกายจิตมีความมั่งคงและยั่งยืน ซึ่งก็คือเป้าหมายในชีวิตของ มนุษย์ทุกคน
Downloads
เอกสารอ้างอิง
โกมาตร จึงเสถียรทรัพย์. (2549). หลักการพื้นฐานของสุขภาพองค์รวมในการบําบัดทางเลือกและสุขภาพองค์รวม, สืบค้นจาก http://www.dtam.moph.go.th/alternative/downloads/alter_treatment.pdf.
คู่มือการศึกษาจิตปรมัตถ์ พระอภิธัมมัตถสังคหะ ปริจเฉทที่ 1 จิตตสังคหวิภาค. (20 สิงหาคม 2561). สืบค้นจาก ้https://www.thepathofpurity.com
คู่มือการศึกษากัมมัฎฐานสังคหวิภาค พระอภิธัมมัตถสังคหะ ปริจเฉทที่ 9. (20 สิงหาคม 2561). สืบค้นจาก https://www.thepathofpurity.com.
ชยันต์ พิเชียรสุนทร, แม้นมาศ ชวลิต และวิเชียร จีรวงส์, (2544). คําอธิบายตําราโอสถพระนารายณ์. กรุงเทพมหานคร : อมรินทร์พริ้นติ้ง แอนด์พับลิซซิ่ง.
พรรณทิพา ชเนศร์, (2558). คุณภาพชีวิตของผู้ใช้ยาสมุนไพรในการรักษาแบบแพทย์แผนไทยโดยการปรับสมดุลธาตุทั้ง 4 ตามหลักพุทธจิตวิทยา. พุทธศาสตรมหาบัณฑิต สาขาชีวิตและความตาย. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พรรณทิพา ชเนศร์, (2561). แบบจําลองพุทธจิตวิทยาการบําบัดดูแลและส่งเสริมสุขภาพองค์รวมในแพทย์แผนไทย. วิทยานินธ์หลักสูตรพุทธศาสตรดุษฏีบัณฑิต สาขาพุทธจิตวิทยา. บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระธรรมโกศาจารย์ (หลวงพ่อพุทธทาสภิกขุ). (2525). คู่มือมนุษย์ฉบับสมบูรณ์.กรุงเทพมหานคร.
พระธรรมปิฎก (ป.อ. ปยุตฺโต). (2539). จะพัฒนาคนกันได้อย่างไร. พิมพ์ครั้งที่ 3. กรุงเทพมหานคร :สหธรรมิก.
พระธรรมโมลี(ทองอยู่ ญาณวิสุทฺโธ). (2550). การศึกษาเปรียบเทียบแนวคิดเรื่องสุขภาพแบบองค์รวมในพระพุทธศาสนาเถรวาทกับแนวคิดตะวันตก. สารนิพนธ์พุทธศาสตรดุษฏีบัณฑิต สาขาพุทธศาสนา. (บัณฑิตวิทยาลัย: มหาวิทยาลัยมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
พระพรหมคุณาภรณ์ (ป.อ.ปยุตฺโต). (2544). พุทธธรรม ฉบับเดิม. พิมพ์ครั้งที่ 11. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์บริษัทสหธรรมิกจํากัด.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2535) พระไตรปิฎกบาลี ฉบับมหาจุฬาเตปิฏกํ 2500. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. (2539) พระไตรปิฎกภาษาไทย ฉบับมหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย. กรุงเทพมหานคร : โรงพิมพ์มหาจุฬาลงกรณราชวิทยาลัย.
มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช สาขาวิทยาศาสตร์สุขภาพ.(2555). เวชกรรมไทย 1 หน่วยที่ 1-7. นนทบุรี : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช.
วสันต์ ศิลปสุวรรณ และพิมพ์พรรณ ศิลปะสุวรรณ. (2542). การวางแผนงานและประเมินผลโครงการส่งเสริมสุขภาพ: ทฤษฏีและการปฏิบัติ. พิมพ์ครั้งที่ 2. กรุงเทพมหานคร: คณะสาธารณสุขศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล.
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตโต). (2561) การศึกษาฉบับง่าย. กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพ์ผลิธัมม์.
สมเด็จพระพุทธโฆษาจารย์ (ป.อ.ปยุตฺโต) (2561). พจนานุกรมพุทธศาสน์ ฉบับประมวลศัพท์. สืบค้นจาก https://www.watnyanaves.net/uploads/File/books/pdf/dictionary_of_buddhism_vocabulary_version.pdf
สุกาญฏา กลิ่นถือศีล. “รูปกลาปและเซลล์มนุษย์ในพระพุทธศาสนา”. วารสารมจร พุทธปัญญาริทรรศน์ 2, 2 (พฤษภาคม-สิงหาคม 2560) : 67-78.
สุภลักษณ์ ศิวลักษณ์. (2538). ปรัชญาการศึกษา. กรุงเทพมหานคร : ประชาธรรม.
สุ่ม วรกิจพิศาล. (2460). เวชสาตร์วัณณ์ ตําราแพทย์แบบเก่า เล่ม 1, กรุงเทพมหานคร: โรงพิมพ์พิศาล บรรณนิติ์.
สินศักดิ์ชนม์ อุ่นพรมมี. (2556). รายงานการประชุมระดับโลกเรื่องการสร้างเสริมสุขภาพ โครงการสวัสดิการวิชาการ สถาบันพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสุข 2013. กรุงเทพมหานคร: บริษัท ธนาเพรส จํากัด.
เสาวภา พรสิริพงษ์. (2538). การศึกษาภูมิปัญญาหมอพื้นบ้านไทย พ่อใหญ่อาจารย์แคน ลาวงศ์. กรุงเทพมหานคร : สหธรรมมิก.
อรุณพร อิฐรัตน์ และวีรพัฒน์ เงาธรรมทรรศน์. (2541) “สัมพันธ์ระหว่างการแพทย์แผนไทยและ การแพทย์แผนปัจจุบันสอดคล้องหรือแยกออกจากกัน,” วารสารการแพทย์แผนไทย 2, 1, (มีนาคม 2541) : 44-68.
อภิสิทธิ วิริยานนท์. (2542). หลัก 5 อ. ทฤษฏีพอเพียงแห่งสุขภาพ. กรุงเทพมหานคร: สํานักพิมพ์นํ้าฝนจํากัด
Pender, N.J., Murdaugh. CL., & Parsons, MA., (2011). Health Promotion in Nursing Practice. (4th ed.). USA: Appleton & Lange.
Herbert V. Guenther and Leslie S. Kawamura. (1975). Mind in Buddhist Psychology, (California United States of America: Dharma Publishing.
Kemm, J. & Close, A. (1995). Health Promotion Theory and Practice. London: Mac Millian Press.
Tarthang Tulku. (1975). Reflect of Mind : Western Psychology Meets Tibetan Buddhism. U.S.A.: Dharma Publishing.
สัมภาษณ์
รศ. ดร. วารีญา ภวภูตานนท์ ณ มหาสารคาม, ผู้ก่อตั้งรายวิชาพุทธจิตวิทยา, วันที่ 30 เมษายน 2561.
พระอาจารย์พระมหาประนอม ธมฺมาลงฺกาโร รองเจ้าอาวาสวัดจากแดง ผู้ทรงคุณวุฒิด้านอภิธรรมและการเยียวยาผู้ป่วยด้วยธรรมะ, วันที่ 26 กันยายน 2561.
ดาวน์โหลด
เผยแพร่แล้ว
รูปแบบการอ้างอิง
ฉบับ
ประเภทบทความ
สัญญาอนุญาต
บทความที่ได้รับการตีพิมพ์เป็นลิขสิทธิ์ของศูนย์พุทธศาสน์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ข้อความที่ปรากฏในบทความแต่ละเรื่องในวารสารวิชาการเล่มนี้เป็นความคิดเห็นส่วนตัวของผู้เขียนแต่ละท่านไม่เกี่ยวข้องกับศูนย์พุทธศาสน์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย และคณาจารย์ท่านอื่นๆในมหาวิทยาลัยฯ แต่อย่างใด ความรับผิดชอบองค์ประกอบทั้งหมดของบทความแต่ละเรื่องเป็นของผู้เขียนแต่ละท่าน หากมีความผิดพลาดใดๆ ผู้เขียนแต่ละท่านจะรับผิดชอบบทความของตนเองแต่ผู้เดียว