ถอดบทเรียนชุมชนคุณธรรมต้นแบบของบ้านไทรน้อย อำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยเชิงคุณภาพ (Qualitative Research) มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษากระบวนการดำเนินงานในการเป็นชุมชนคุณธรรมต้นแบบของชุมชนบ้านไทรน้อย อำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา และ 2) ถอดบทเรียนและสร้างรูปแบบ (Model) กระบวนการดำเนินงานในการเป็นชุมชนคุณธรรมต้นแบบของชุมชนบ้านไทรน้อย อำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา รวบรวมข้อมูลโดยการสัมภาษณ์แบบไม่เป็นทางการ การสัมภาษณ์แบบเจาะลึก และการสังเกตแบบไม่มีส่วนร่วม ผู้ให้ข้อมูลหลัก 4 กลุ่ม ได้แก่ 1) ผู้นำชุมชนที่เป็นทางการ 2) ผู้นำชุมชนที่ไม่เป็นทางการ 3) ผู้เกี่ยวข้องในมิติด้านศาสนาของชุมชน และ 4) ประชาชนทั่วไปที่อาศัยอยู่ในชุมชนบ้านไทรน้อย หมู่ 1 – หมู่ 10 ผลการวิจัยพบว่าการดำเนินการขับเคลื่อนชุมชนบ้านไทรน้อยให้เป็นชุมชนคุณธรรมต้นแบบ สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ 9 ขั้นตอน ของกระทรวงวัฒนธรรม ซึ่งการขับเคลื่อนชุมชนนั้นดำเนินการโดยกลุ่มผู้นำชุมชนเป็นผู้กำหนดคุณธรรมเป้าหมาย การจัดทำแผนส่งเสริมคุณธรรมและกิจกรรมส่งเสริมคุณธรรมต่าง ๆ โดยมีแนวทางในการกำหนดกิจกรรมให้สอดคล้องกับหลัก 3 มิติ คือ หลักธรรมทางศาสนา หลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียง และวิถีวัฒนธรรมที่ดีงาม มาแก้ปัญหาของชุมชน และบ่มเพาะคุณธรรมความดีที่อยากทำ นอกจากนี้ยังพบว่า ชุมชนบ้านไทรน้อยมีองค์ประกอบของทุนทางสังคมที่เป็นปัจจัยสำคัญต่อการขับเคลื่อนชุมชนให้เป็นชุมชนคุณธรรมต้นแบบ ได้แก่ 1) ผู้นำชุมชนมีความเข้มแข็ง 2) พื้นฐานของคนในชุมชนที่อยู่ร่วมกันอย่างสงบสุข 3) มีการกำหนดคุณธรรมเป้าหมายร่วมกันของคนในชุมชน ผ่านกระบวนการประชุมปรึกษาหารือ และสร้างการมีส่วนร่วมให้คนในชุมชนร่วมแสดงความเห็น 4) มีช่องทางการติดต่อสื่อสารที่เข้าถึงคนในชุมชนอย่างทั่วถึง และ 5) สามารถประสานความร่วมมือกันระหว่างผู้นำชุมชน คนในชุมชน วัดในชุมชน และส่วนราชการ เพื่อขับเคลื่อนการดำเนินงานส่งเสริมคุณธรรม ผ่านการทำกิจกรรมของชุมชนร่วมกัน