รูปแบบศิลปกรรม คุณค่าและความสำคัญของธรรมาสน์ยาว วัดเชิงท่า สู่แนวทางการอนุรักษ์กระจกเกรียบสมัยอยุธยา

บทคัดย่อ

บทความนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) ศึกษารูปแบบศิลปกรรม คุณค่าและความสำคัญของธรรมาสน์ยาว วัดเชิงท่า จังหวัดพระนครศรีอยุธยา สู่แนวทางการอนุรักษ์กระจกเกรียบสมัยอยุธยา โดยศึกษาค้นคว้าจากเอกสารอ้างอิงทั่วไป เอกสารชั้นปฐมภูมิ และเอกสารชั้นทุติยภูมิ รวมถึงการลงพื้นที่เก็บข้อมูล พบว่า ธรรมาสน์ยาวหรือสังเค็ด วัดเชิงท่า จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นงานศิลปกรรมสมัยอยุธยาตอนกลางระยะปลาย (2) การศึกษาเปรียบเทียบกระจกเกรียบที่ประดับในงานศิลปกรรมธรรมาสน์ยาวของวัดเชิงท่า จังหวัดพระนครศรีอยุธยากับกระจกเกรียบที่ประดิษฐ์ขึ้นมาใหม่ และ (3) แนวทางการอนุรักษ์กระจกเกรียบสมัยอยุธยาในงานศิลปกรรมของไทย

ผลการศึกษา พบว่างานศิลปกรรมธรรมาสน์ยาววัดเชิงท่า มีการประดับกระจกเกรียบสีต่าง ๆ เช่น กระจกเกรียบสีเขียวปีกแมลงทับ กระจกเกรียบสีเขียวหยก กระจกเกรียบสีเหลืองอำพัน และกระจกเกรียบสีขาว ทั้งนี้ ได้ทำการประดิษฐ์กระจกเกรียบสีเขียวและสีขาวขึ้นมาใหม่ด้วยขั้นตอนกระบวนการผลิตโดยใช้วิธีการดั้งเดิมที่ได้รับการถ่ายทอดจากบรรพบุรุษของผู้วิจัยด้านกระบวนการประดิษฐ์ เมื่อนำกระจกเกรียบที่ประดิษฐ์ขึ้นมาเปรียบเทียบกับกระจกเกรียบของเก่าในงานศิลปกรรมธรรมาสน์ยาววัดเชิงท่า จังหวัดพระนครศรีอยุธยา พบว่า มีความกลมกลืนด้านเนื้อและสีที่สามารถพัฒนาต่อยอดสู่การนำไปบูรณะงานศิลปกรรมประดับกระจกเกรียบสมัยอยุธยา โดยการศึกษาในครั้งนี้ยังเป็นการวิเคราะห์รูปแบบงานศิลปกรรมควบคู่ไปกับกระบวนการผลิตกระจกเกรียบแบบดั้งเดิม เพื่อความถูกต้องของหลักฐานด้านอายุสมัย อันเป็นแนวทางการอนุรักษ์อย่างยั่งยืนต่อไปในอนาคต