ภูมิปัญญาทางอาหารในช่วงอุทกภัยของชาวบ้านในหมู่บ้าน หัวตะพานมอญ ตำบลวัดยม อำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา

บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1.ศึกษาและรวบรวมภูมิปัญญาทางอาหารในการจัดการตนเองในช่วงอุทกภัยของชาวบ้านในหมู่บ้านหัวตะพานมอญ และ 2. เพื่อวิเคราะห์และถอดบทเรียนภูมิปัญญาทางอาหารในการจัดการตนเองในช่วงอุทกภัยของชาวบ้านในหมู่บ้านหัวตะพานมอญ ตำบลวัดยม อำเภอบางบาล จังหวัดพระนครศรีอยุธยา โดยใช้กระบวนการวิจัยแบบมีส่วนร่วม ผลการวิจัยพบว่า ภูมิปัญญาในการจัดการด้านอาหารของชาวบ้านในชุมชน 3 ขั้นตอน คือ 1) การเตรียมอาหาร เช่น ข้าวสาร ผักสวนครัว พริกแห้ง และการเตรียมเชื้อเพลิง 2) การถนอมอาหาร เช่น กะปิกุ้ง ปลาร้า น้ำปลา ปลาเค็ม ปลาย่าง การดองผักต่าง ๆ ได้แก่ ผักบุ้ง มะละกอ สายบัว ผักตับเต่า หน่อไม้ ดอกโสน และ 3) การประกอบอาหาร เช่น ต้มยำปลา  ต้มยำปลาย่าง ต้มยำกุ้ง  ผัดมะละกอดองใส่ไข่  ผัดดอกโสน ผัดสายบัว ผัดผักบุ้งดองใส่ปลา แกงผักบุ้ง แกงกะทิสายบัว แกงส้มผักต่าง ๆ ปลาทอด น้ำพริกปลาร้า น้ำพริกกะปิ ปลาร้าสับ ผักดอง  ทั้งนี้การวิเคราะห์และถอดบทเรียนที่ได้จากการจัดการตนเองทางด้านอาหารในช่วงอุทกภัย สะท้อนให้เห็นความชาญฉลาดทางภูมิปัญญาของชาวบ้านในการเรียนรู้ธรรมชาติและจัดการตนเอง เพื่อเตรียมความพร้อมในช่วงอุทกภัย โดยนำเอาวัตถุดิบที่มีอยู่ในท้องถิ่นและตามฤดูกาลมาดัดแปลงเป็นอาหาร เพื่อรับประทาน มานานกว่า 50 ปี โดยมีเพียงเรือลำเล็ก ๆ ก็สามารถดำรงชีวิตได้อย่างมีความสุข