ข่า: ทาสในมณฑลลาวตะวันออกและมณฑลลาวตะวันออกเฉียงเหนือ ระหว่าง ค.ศ. 1779 – 1904

Abstract

บทความนี้ได้ศึกษาพัฒนาการของ “ข่า” ซึ่งเป็นทาสในมณฑลลาว ตะวันออก และมณฑลลาวตะวันออกเฉียงเหนือระหว่าง ค.ศ. 1779 – 1904 เน้นการนำเสนอและวิเคราะห์นิยาม “ข่า” ประเภทของทาส วิถีชีวิต ระบบเศรษฐกิจทาส และการปรับตัวให้เข้ากับระบบเศรษฐกิจ-สังคมแบบใหม่ (ค.ศ. 1893 – 1904) อันเป็นระยะหัวเลี้ยวหัวต่อของคนลุ่มแม่น้ำโขง วิธีการศึกษาได้ใช้ขบวนการวิจัยทางประวัติศาสตร์เป็นงานวิจัยเชิงคุณภาพ เริ่มจากการเก็บรวบรวมข้อมูลเอกสารชั้นต้น ชั้นรอง และชั้นที่สาม การอ่านข้อมูล การคิดวิเคราะห์นำไปสู่การสังเคราะห์ข้อมูลเพื่อเขียนในรูปพรรณนาวิเคราะห์ ผลการศึกษาพบว่า มีทาสทั้งหมด 5 ประเภท ได้แก่ ทาสเชลย ทาสวัด ทาสในเรือนเบี้ยหรือทาสมรดก ทาสสินไถ่ และทาสที่ถูกลักพาตัวหรือทาสที่ถูกไล่ล่า อันเป็นจุดกำเนิดของทาสในมณฑลลาวตะวันออก และมณฑลลาวตะวันออกเฉียงเหนือได้พัฒนามาจากการล่าชนเผ่า (ข่า) เพื่อใช้เป็นแรงงานในรัชกาลที่ 2 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ (ราชวงศ์จักรี)The Slavery in Southern Laos, between 1779 and 1904.

This research explained the development of slavery in Southern Laos, between 1779 and 1904. The main idea of this text is to describe and analyze the slaves’ way of life and their economic system. This research tries to link how slave labor adapted itself in a new socio-economy system (1893-1904), which is the transition period for Mekong people. This paper emphasizes forced labor from 1779 to 1904. Quality research methodology is focused on four historical methodology processes. The first step is gathering information and evidences; primary, secondary, and tertiary sources. The second process studies information and evidences. The third step analyses and syntheses evidences. And the fourth process proposes this article in analytical description. This study concluded that there were 5 types of slaves in this region; war slaves: temple slaves: domestic slaves or heritage slaves: indebted slaves and: stolen or chasing slaves. The origins of slavery in Laos developed from tribal (Kha or Ka) hunting for labor in the reign of King Rama II of the Chakri Dynasty.