ข้อฉงนในภาพ “ลาส เมนินาส” (Las Meninas) และการหยิบยืมมาถ่ายทอดใหม่ของศิลปินรุ่นหลัง

Abstract

ลาส เมนินาส (Las Meninas) จิตรกรรมชิ้นสำคัญโดย ดิเอโก เวลาสเกวซ (Diego Velázquez) แสดงเรื่องราวภายในราชสำนักสเปนในช่วงศตวรรษที่ 17 ภาพขนาดใหญ่นี้นอกจากสร้างความพิเศษทางการถ่ายทอดอารมณ์ความรู้สึกและการสร้างองค์ประกอบภาพแล้ว บุคคลในภาพยังสร้างข้อฉงนให้เกิดการถกเถียงกันในวงวิชาการศิลปะอย่างไม่จบสิ้น ภาพนี้จึงยังคงเป็นโจทย์ที่น่าสนใจอย่างต่อเนื่อง แม้ว่าในช่วงต้นศตวรรษที่ 21 ที่ดูเหมือนจะได้คำตอบหลายข้อแต่ก็ยังไม่เป็นข้อสรุปอย่างแท้จริง จนกว่าจะค้นพบข้อสรุปที่ปราศจากการแย้งได้แต่ประการใด ในขณะเดียวกัน ภาพลาส เมนินาส ก็ยังคงเสน่ห์เต็มเปี่ยมให้ศิลปินรุ่นต่อมาได้ต่อยอดสร้างสรรค์กันอย่างหลากหลายโดยเฉพาะฟรานซิสโก เดอ โกย่า (Francisco de Goya) ปาโบล ปิกัสโซ (Pablo Picasso) และซาลวาดอร์ ดาลี (Salvador Dali) ซึ่งเป็นศิลปินชาวสเปนเช่นเดียวกันกับเวลาสเกวซ โกย่าใช้วิธีการคัดลอกศึกษาทุกอย่างในภาพลาส เมนินาส โดยสร้างออกมาเป็นภาพพิมพ์ขาวดำ ส่วนในการสร้างงานจิตรกรรมนั้นโกย่านำเฉพาะลักษณะบางอย่างมาใช้ในการปรับเขียนภาพราชวงศ์ใหม่ ด้วยการเขียนให้มีรูปตนเองร่วมอยู่ในเหตุการณ์ภายในภาพเช่นเดียวกับที่เวลาสเกวซเขียนให้ตัวเองเป็นศิลปินยืนตรงหน้าผืนผ้าใบกำลังเขียนภาพอยู่ ผลงานของโกย่าแม้จะรับอิทธิพลจากเวลาสเกวซ แต่วิธีการปรับมาสร้างใหม่ของเขาก็เต็มไปด้วยคุณค่าทางสุนทรียะสูงเช่นกัน โดยเฉพาะการเขียนรายละเอียดของฉลองพระองค์และเครื่องราชอิสริยาภรณ์ต่างๆ สามารถรับรู้ได้ถึงความวิจิตรยิ่ง

ในความเป็นปิกัสโซซึ่งได้รับการยกย่องให้เป็นผู้นำลัทธิคิวบิสม์ ปิกัสโซได้นำภาพลาส เมนินาส มาถ่ายทอดใหม่โดยการวิเคราะห์โครงสร้างและรูปทรง สร้างสรรค์พัฒนาออกมาหลายภาพ ไม่ว่าจะเป็นโครงสร้างที่ซับซ้อนไปจนถึงเรียบง่ายหรือแม้แต่การใช้สีตั้งแต่โครงสีเทาไปจนถึงสีที่สดจัดของแม่สีก็ตาม ทุกภาพต่างถูกปรับเข้าสู่ลักษณะคิวบิสม์ทั้งสิ้น เป็นลาส เมนินาส ในบริบทปิกัสโซอย่างแท้จริง

สำหรับดาลีแล้ว เวลาสเกวซ คือ ศิลปินชาวสเปนที่เขายกย่องมากที่สุด บุคคลในภาพลาส เมนินาส คือ สาระสคัญที่ดาลีนำมาสร้างสรรค์ร่วมกับจินตนาการเหนือจริงของเขา นอกจากจะนำภาพเวลาสเกวซมาสร้างใหม่ทั้งในงานจิตรกรรม และประติมากรรมแล้ว ยังนำภาพพระธิดาน้อยมาร์การิต้ามาปรับเขียนใหม่หลายภาพในลักษณะเซอร์เรียลิสม์ สะท้อนภาวะ 2 นัยยะ และยังปรากฏตัวในที่แปลกประหลาด ส่วนบุคคลอื่นๆ ที่เวลาสเกวซเขียนให้เป็นเพียงส่วนประกอบนั้น ได้ถูกดาลีนำมาเป็นสาระสำคัญในงานของเขา จินตนาการที่สร้างความฉงนสนเท่ห์ต่อผู้ชมล้วนเป็นสิ่งที่ดาลีปล่อยให้เป็นการหยั่งรู้ของผู้ชมทั้งสิ้น

มนต์ขลังของลาส เมนินาส มิได้จบลงเพียงนี้ ศิลปินสเปนรุ่นต่อมาจนถึงศตวรรษที่ 21 ก็ยังนำมาสร้างใหม่กันอย่างจริงจังและน่าสนใจยิ่ง และเป็นที่แน่นอนว่าศิลปินต่างชาติทั่วโลกก็ไม่สามารถมองผ่านไปได้ การหยิบยืมภาพลาส เมนินาส มาสร้างใหม่ในบริบทของตนเองจึงปรากฏให้เห็นอยู่เสมอและได้รับการตอบรับจากผู้ชมมาตลอดเช่นกัน

Las Meninas, Questions and Inspiration for New Generations.

Las Meninas is an important painting by the Spanish painter Diego Velázquez. It is a story of the Spanish Monarchy in the 17^th century. This large painting is not only especially expressive and intricately composed but the people portrayed also continue to raise many unanswered questions for art academics. Although in the 21^st century we have many answers there is still disagreement among scholars. Las Meninas is still full of charm, glamour and enchantment and continues to inspire new generations of Spanish artists to recreate it in different ways.

Goya studies Las Meninas by reproducing it as a black and white print. For his painting, Goya used only parts of the composition such as having himself in the painting standing in front of a large canvas, but substituted the new Spanish Dynasty. Goya’s painting is also more richly detailed particularly the exquisite attention to detail exhibited in the clothes and insignia.

Picasso, praised as the leader of Cubism recreated and developed Las Meninas in many of his paintings. From simple structures to complicate compositions, from graytones to bright primary colors. In Picasso’s version Las Meninas became Cubist.

For Dali, Velázquez was the Spanish artist he most admired. The people included in the Las Meninas painting became the topics of his surrealist imagination. Dali not only recreated Las Meninas in his painting and sculpture, he also brought the infanta Margarita as the subject of many of his surrealist paintings. The other people in Velázquez painting playing a secondary role, were in Dali’s works turned into primary subjects.

Las Meninas, bewitching, enchanting, fascinating continues to inspire artists into the 21^st century. They appropriate Las Meninas to create their own version to which viewers continue to respond.