การถอดบทเรียนโดยใช้หลักสังคีตลักษณ์วิเคราะห์ กรณีศึกษาประเภทเพลงฉิ่ง เพื่อหาแนวทางการสร้างสรรค์เพลงบทเรียนพื้นฐานประเภทเครื่องสาย

บทคัดย่อ

          บทความวิจัยนี้ใช้ระเบียบวิธีวิจัยเชิงคุณภาพ วัตถุประสงค์เพื่อวิเคราะห์เพลงฝึกหัดประเภทเพลงฉิ่งและเพื่อหาแนวทางการสร้างสรรค์เพลงชุดบทเรียนพื้นฐาน การถอดบทเรียนทางด้านดุริยางคศิลป์ไทยเป็นการศึกษาปรากฏการณ์ทางดนตรีไทย เพื่อนำสิ่งที่ค้นพบไปพัฒนาต่อยอดทั้งในด้านการเรียนการสอนและด้านงานศิลปกรรม ผลการวิจัยพบว่า 1) การฝึกหัดทักษะกลุ่มเครื่องสายนิยมใช้เพลงฉิ่งมุล่ง ชั้นเดียว (ประเภทเพลงฉิ่ง) เช่นเดียวกับเพลงต้นเพลงฉิ่ง สามชั้น (ประเภทเพลงปรบไก่) เพลงต้นเพลงฉิ่งเป็นเพลงพื้นฐาน จังหวะช้า เพลงฉิ่งมุล่งเป็นเพลงไล่ข้อไล่มือ จังหวะเร็ว เพลงทั้งสองไม่ซับซ้อน จดจำง่าย เน้นยืนเสียงเน้นเรียงเสียงทางเก็บ ขณะที่ เพลงฉิ่งมุล่งมีการซ้ำทำนองหลากหลายกว่า 2) แนวทางการสร้างสรรค์เพลงชุดบทเรียนพื้นฐานพบว่า ควรใช้การประพันธ์แบบศึกษิตอนุรักษ์ผสมแบบบุกไพรเบิกทาง ควรสร้างทำนองแบบเพลงชุด ด้วยวิธียืดยุบ เน้นจดจำง่าย ทำนองไม่ยาว ลูกตกครบ 7 เสียง ซ้ำสำนวน เรียงเสียง ทางเก็บ ควรใช้หน้าทับปรบไก่ อัตราสองชั้นสลับกับชั้นเดียว ควรใช้รูปแบบวงเครื่องสายไทย ทั้งนี้ การบรรเลงเริ่มด้วยทำนองขึ้นต้น เพลงย้ำสำนวน เพลงชวนคิด เพลงมิตรสมาน เพลงผสานรส และทำนองลงจบมีทำนองเชื่อมเถาวัลย์เชื่อมเพลงทั้ง 4