การพัฒนากรอบแนวคิดของกระบวนการสอนภาษาไทยเป็นภาษาที่สองตามแนวคิดการสอน แบบมุ่งปฏิบัติงานร่วมกับการสอนแบบตอบสนองด้วยท่าทาง เพื่อส่งเสริมการสื่อสารสำหรับเด็กอนุบาลกลุ่มชาติพันธุ์

ศิริพร  วงค์ตาคำ; วรวรรณ  เหมชะญาติ; ฤดีรัตน์  ชุษณะโชติ

ผู้แต่ง

ศิริพร วงค์ตาคำ นิสิตระดับดุษฎีบัณฑิต คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
วรวรรณ เหมชะญาติ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย
ฤดีรัตน์ ชุษณะโชติ ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร. คณะครุศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

คำสำคัญ:

กระบวนการสอน, การสอนแบบมุ่งปฏิบัติงาน, การสอนแบบตอบสนองด้วยท่าทาง, การสื่อสาร, เด็กอนุบาลกลุ่มชาติพันธุ์

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อสังเคราะห์กรอบแนวคิดของกระบวนการสอนตามแนวคิดการสอนแบบมุ่งปฏิบัติงานและแนวคิดการสอนแบบตอบสนองด้วยท่าทางเพื่อส่งเสริมการสื่อสารของเด็กอนุบาลกลุ่มชาติพันธุ์ โดยใช้กระบวนวิธีการวิจัยเชิงเอกสาร (Documentary Research) ศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการสอนภาษาที่สอง แนวคิดการสอนแบบมุ่งปฏิบัติงาน แนวคิดการสอนแบบตอบสนองด้วยท่าทาง และการสื่อสารของเด็กอนุบาลกลุ่มชาติพันธุ์ โดยแบ่งวิธีการวิจัยออกเป็น 3 ขั้นตอน ดังนี้ 1) การศึกษาเอกสาร งานวิจัย แนวคิด และทฤษฎีที่เกี่ยวข้อง 2) การออกแบบเครื่องมือที่ใช้ในการเก็บข้อมูลและการตรวจสอบคุณภาพเครื่องมือ 3) การวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากการศึกษาเอกสาร โดยใช้การวิเคราะห์และสังเคราะห์ข้อมูลเชิงคุณภาพด้วยวิธีการวิเคราะห์เนื้อหา (content analysis) ผลการวิจัย พบว่า กรอบแนวคิดของกระบวนการสอนตามแนวคิดการสอนแบบมุ่งปฏิบัติงานและแนวคิดการสอนแบบตอบสนองด้วยท่าทาง ประกอบด้วย หลักการ ขั้นตอนการสอน และการสื่อสาร โดยหลักการประกอบด้วย 5 หลักการ คือ 1) กิจกรรมหรืองานต้องเน้นที่การฟังเพื่อสร้างความเข้าใจในภาษาไทยให้กับเด็ก เนื่องจากเด็กเรียนรู้ได้ดีผ่านการฟัง เนื้อหาที่ใช้ควรมีความหมายและสอดคล้องกับชีวิตประจำวัน คำนึงถึงความแตกต่างทางวัฒนธรรม และมีความสัมพันธ์กับประสบการณ์เดิมของเด็ก เพื่อให้เด็กสามารถปฏิบัติได้ด้วยตนเอง 2) การใช้ท่าทางที่เชื่อมโยงกับการใช้ภาษาไทยและการพูดให้ชัดเจน ค่อยเป็นค่อยไป ใช้คำสั่งหรือประโยคสั้น ๆ เพื่อให้เด็กเข้าใจได้ 3) การใช้สื่อและอุปกรณ์ที่หลากหลายประกอบ การเรียนภาษาไทย เพื่อช่วยสนับสนุนและส่งเสริมให้เด็กจดจำภาษาไทยได้ยาวนาน 4) การสร้างปฏิสัมพันธ์ที่เป็นมิตร สร้างบรรยากาศที่อบอุ่น และคอยให้ความช่วยเหลือ ส่งผลให้เด็กรู้สึกผ่อนคลาย มีอิสระในการทำกิจกรรมและกล้าพูดภาษาไทย และ5) การให้เวลาในการทำกิจกรรม ให้คำแนะนำหรือสะท้อนความคิด ความรู้สึกในการเรียนภาษาไทยแก่เด็ก เป็นการลดข้อผิดพลาดในการเรียนและเพิ่มความมั่นใจในการใช้ภาษาไทย ขั้นตอนของกระบวนการสอนภาษาไทยเป็นภาษาที่สองประกอบด้วยขั้นการสอนจำนวน 4 ขั้น ได้แก่ ขั้นที่ 1 ดึงประสบการณ์เดิม ขั้นที่ 2 ทดลองทำกิจกรรม ขั้นที่ 3 เสริมต่อความรู้ทางภาษา และขั้นที่ 4 ทบทวนเสริมความมั่นใจ แนวคิดของกระบวนการสอนนี้มีเป้าหมายเพื่อส่งเสริมการสื่อสารของเด็กอนุบาลกลุ่มชาติพันธุ์ใน 3 ด้าน ได้แก่ 1) การแสดงท่าทางเพื่อสื่อความหมาย 2) การสนทนาโต้ตอบเพื่อสื่อความคิดความรู้สึก และ 3) การขีดเขียน

เอกสารอ้างอิง

กระทรวงศึกษาธิการ. (2560). หลักสูตรการศึกษาปฐมวัย พุทธศักราช 2560. โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตร แห่งประเทศไทย.

กิติยา โสภณพนิช. (2562). คู่มือการใช้หนังสือ ชุด ฝึกอ่านตามระดับ-Thai reading tree "อ่าน อาน อ๊าน" ระดับที่ 1. Sook Publishing.

คัทลียา วิเลปะนะ. (2562). ผลของการจัดสภาพแวดล้อมการเรียนภาษาไทยออนไลน์โดยใช้ภาระงานเป็นฐานเพื่อพัฒนาทักษะการสื่อสารด้วยวาจาสำหรับผู้เรียนที่ใช้ภาษาไทยเป็นภาษาที่สอง [วิทยานิพนธ์ครุศาสตร์มหาบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ชัยรัตน์ ถาวรงามยิ่งสกุล, ชนม์ชกรณ์ วรอินทร์ และธีรยุทธ ภูเขา (2558). การพัฒนาความสามารถทางด้านการฟังภาษาไทยสำหรับนักเรียนชาวเขาที่ได้รับการเรียนรู้ด้วยชุดกิจกรรมการเรียนรู้แบบตอบสนองด้วยท่าทาง. Journal of Community Development Research (Humanities and Social Sciences) 2015, 8(2).

ทิพย์สุดา ทวีสิทธิ์. (2561). การพัฒนาชุดกิจกรรมการสื่อสารภาษาไทยเป็นภาษาต่างประเทศตามแนวทางการจัดการเรียนรู้แบบเน้นภาระงานและทฤษฎีภาษาศาสตร์สังคมสำหรับนักเรียนประถมศึกษา. [วิทยานิพนธ์ครุศาสตรมหาบัณฑิต]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ธนพร ธนสีลังกูร. (2553). การพัฒนาทักษะการสื่อสารภาษาไทยของนักเรียนชาวเขาเผ่าม้งโดยวิธีการจัดการเรียนรู้ แบบทีพีอาร์. [วิทยานิพนธ์ศึกษาศาสตรมหาบัณฑิต]. มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

นันทิยา แสงสิน. (2543). การเรียนการสอนภาษาอังกฤษเป็นภาษาที่สองหรือภาษาต่างประเทศ. ภาควิชามัธยมศึกษา คณะศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่.

ปุณยวีร์ จิโรภาสวรพงศ์. (2559). การพัฒนารูปแบบการจัดประสบการณ์โดยบูรณาการวิธีการสอนแบบตอบสนองด้วยท่าทางและเทคนิคการสลับภาษาเพื่อส่งเสริมความสามารถทางภาษาอังกฤษของเด็กอนุบาล. [ปริญญาครุศาสตรดุษฎีบัณฑิต สาขาการศึกษาปฐมวัย]. จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

วรวรรณ เหมชะญาติ และคณะ. (2565). แนวทางการจัดประสบการณ์การเรียนรู้แบบทวิ-พหุภาษา โดยใช้ภาษาแม่เป็นฐานในสถานพัฒนาเด็กปฐมวัยตามบริบทสังคมที่หลากหลาย. สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา กระทรวงศึกษาธิการ.

ศศิภา อุดมพรเทพสกุล, ชลาทิป สมาหิโต และปิยะนันท์ หิรัณย์ชโลทร. (2562). การจัดประสบการณ์ภาษาที่สองโดยเทคนิคการตอบสนองด้วยท่าทางในเด็กปฐมวัย. วารสารศึกษาศาสตร์ มสธ, 12(1), 31-39.

ศิริชัย กาญจนวาสี. (2556). ทฤษฎีการทดสอบแบบดั้งเดิม พิมพ์ครั้งที่ 7 (ฉบับปรับปรุงเพิ่มเติม). จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

ศิริเพ็ญ อึ้งสิทธิพูนพร. (2552). การสอนแบบทีพีอาร์ (TPR) คืออะไร. จดหมายข่าวสถาบันวิจัยภาษาและวัฒนธรรมเพื่อพัฒนาชนบท, 30(1), 2-3.

สำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา. (2561). แนวแนะวิธีการเลี้ยงดู ดูแล และพัฒนาเด็กปฐมวัย ตามสมรรถนะเพื่อเพิ่มคุณภาพเด็กตามวัย 0-5 ปี. พริกหวานกราฟฟิค.

อภิรดี ไชยกาล, วรวรรณ เหมชะญาติ และสร้อยสน สกลรักษ์. (2561). การสอนภาษาไทยเป็นภาษาที่สอง สำหรับเด็กชาติพันธุ์เขมรถิ่นไทย. วารสารสังคมลุ่มน้ำโขง, 14(1), 109-132.

Albino, G. (2017). Improving Speaking Fluency in a Task-Based Language Teaching Approach: The Case of EFL Learners at PUNIV-Cazenga. SAGE Open, 7(2). https://doi.org/10.1177/2158244017691077.

Asher, J. (1979). Learning another language through actions: The complete teacher's guidebook. Sky Oaks Productions.

Ellis, R. (2003). Task-based language learning and teaching. Oxford University Press.

Farran, D. C. (2000). Another decade of intervention for children who are low income or disabled: What do we know now? In J. P. Shonkoff and S. J. Meisels (Eds.), Handbook of early childhood intervention (2nd ed). Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511529320.025

Gardner, R. C., and Lambert, W. E. (1972). Attitudes and Motivation in Second Language Learning. MA: Newbury House Publishers.

Krashen, S. D. (1983). Language Acquisition in the Classroom. Persimmon.

Krashen, S.D. and Terrel. D. (1983). The Natural Approach: Language Acquisition in the Classroom. Pergamon Press.

Nunan, D. (1989). Designing tasks for the communicative classroom. Cambridge University Press.

Nunan, D. (2004). Task-based language teaching. Cambridge University Press.

Scott, J. (2006). Social Research and Documentary Sources. Sage Benchmarks in Social Research Methods, Documentary Research Volume 1. SAGE Publication, 2006.

Stevick, E. W. (1982). Teaching and Learning Language. Cambridge University Press.

Richards, J. C., and Rodgers, T. S. (2004). Approaches and methods in language teaching. Cambridge University Press.

Van den Branden, K. (2006). Task-based language education: From theory to practice: Cambridge University Press.

Waldfogel, J. (2002). Child care, women's employment, and child outcomes. Journal of Population Economics, 15, 527-548. https://doi.org/10.1007/s001480100072

Widodo, H. P. (2009). Teaching children using a total physical response (TPR) method: Rethinking. http://sastra.um.ac.id/wp-content/uploads/2009/10/Teaching-Children-Using-a-Total-Physical-Response-TPR-Method-Rethinking-Handoyo-Puji-Widodo.pdf

Willis, D., and Willis, J. (2007). Doing task-based teaching. Oxford University Press.

Willis, J. (1996). A framework for task-based learning. e-book edition 2012. http://www.intrinsicbooks.co.uk/title_by_title/framework.html