นโยบายการขนส่งทางราง งบประมาณภาครัฐ และปัจจัยเร่งการเปลี่ยนรูปแบบการขนส่งสินค้าสู่ทางรางของผู้มีส่วนได้ส่วนเสียในประเทศไทย

บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษานโยบายการขนส่งภาครัฐและงบประมาณเพื่อเพิ่มการขนส่งสินค้าทางราง 2) ศึกษาปัจจัยที่ส่งเสริมการขนส่งสินค้าทางรางในประเทศไทย โดยวัตถุประสงค์ข้อ 1 ใช้การวิจัยเชิงคุณภาพด้วยการวิเคราะห์เนื้อหานโยบายที่เกี่ยวข้องกับการส่งเสริมการขนส่งสินค้าทางรางและงบประมาณที่เกี่ยวข้อง และวัตถุประสงค์ข้อ 2 ใช้การวิจัยเชิงปริมาณ ด้วยแบบสอบปลายปลายเปิดทำการสอบถามกับผู้มีส่วนได้เสียหลัก 15 ราย และผู้มีส่วนได้เสียรอง 69 ราย ผลการวิจัยพบว่า 1) รัฐบาลไทยมีแผนในการพัฒนาคมนาคมขนส่งและระบบโลจิสติกส์ในปัจจุบันเป็นแผนปฏิบัติการเพื่อการขนส่งสินค้าทางรางเพิ่มขึ้นซึ่งสอดคล้องกับแผนแม่บท แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติและยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี โครงการสำคัญคือการพัฒนาโครงข่ายรถไฟระหว่างเมืองเพื่อเชื่อมโยงกับเพื่อนบ้าน โดยการจัดสรรงบประมาณเพื่อขยายระบบรางในปัจจุบันมี 2 รูปแบบ ได้แก่ รูปแบบแรกงบประมาณที่จัดสรรเพื่อการรถไฟแห่งประเทศไทย ผ่านงบประมาณประจำปีและการพัฒนาระบบโลจิสติกส์และโครงสร้างพื้นฐานแบบบูรณาการ รูปแบบที่สอง การจัดสรรเงินทุนสำหรับแผนพัฒนาเครือข่ายรถไฟระหว่างเมืองโดยรัฐบาลตั้งแต่ปี พ.ศ. 2558 และ 2) ปัจจัยที่ส่งเสริมการขนส่งสินค้าทางราง จากการสำรวจโดยแบบสอบถามปลายเปิดพบ 8 ปัจจัยหลัก และ 43 แนวทาง ซึ่งผู้มีส่วนได้ส่วนเสียสำคัญจัดอันดับโครงสร้างพื้นฐานและการประชาสัมพันธ์สำคัญที่สุด รองลงมา คือบริการและกฎหมาย ส่วนผู้มีส่วนได้ส่วนเสียมองเห็นว่ากฎหมายสำคัญที่สุดรองลงมา คือสิ่งอำนวยความสะดวกด้านโลจิสติกส์ โครงสร้างพื้นฐาน การประชาสัมพันธ์ และนโยบาย ผลการวิจัยนี้สามารถใช้เป็นแนวทางสำหรับผู้ให้บริการขนส่งสินค้าทางรถไฟและหน่วยงานกำกับดูแลรถไฟ เพื่อส่งเสริมโอกาสในการเพิ่มปริมาณการขนส่งสินค้าทางรางผ่านปัจจัยและแนวทางที่ได้จากการศึกษานี้ต่อไป